De herleving van het Hebreeuws is zonder twijfel een van de meest bijzondere en ontroerende taalkundige wonderen uit de menselijke geschiedenis. Een taal die duizenden jaren vooral als heilige en liturgische taal, en als schriftmiddel binnen Joodse gemeenschappen bestond, werd opnieuw een levende moedertaal die vandaag de dag door miljoenen mensen wordt gesproken, vooral in Israël.

Na de verwoesting van de Tweede Tempel in het jaar 70 verloor het Hebreeuws zijn status als gesproken taal en bleef het slechts in gebruik voor gebed, studie en geschrift. Eeuwenlang leefde het voort in de midrasj (achtergrondverklaring), in de Misjna (mondelinge leer van de Thora), in liturgie en filosofie.

Wie sprak er nog dagelijks Hebreeuws? De taal lag als stille getuige van een heilig verleden; niet levend, maar wel gezegend.

Levende taal

In de late negentiende eeuw begon een fenomenaal herstel dankzij de onvermoeibare inzet van Eliezer Ben-Yehuda. Hij vond dat een herboren volk een levende taal nodig had. In 1881 emigreerde hij naar Jeruzalem en sprak uitsluitend Hebreeuws met zijn gezin. Zijn zoon Itamar (later Itamar Ben-Avi) groeide zo op als de ‘eerste moedertaalspreker’ van het Hebreeuws in bijna tweeduizend jaar.

Maar zijn ideeën waren niet helemaal nieuw. Alle traditionele bronnen geven aan dat wie werkelijk als Jood wil leven, Hebreeuws moet spreken. Anders missen we een onmisbare verbinding met onze oorsprong en bron, zowel geestelijk als feitelijk.

Heiligheid

Wat maakt het Hebreeuws zo bijzonder? Allereerst is het een taal van heiligheid: woorden dragen er profetie, Schrift, en gebed en weerspiegelen de oorspronkelijkheid waarmee G’d tot de mens sprak, en nog steeds spreekt. De taal ademt die oude oorsprong, bleef eeuwenlang bewaard voor liturgie en poëzie, en klinkt nog altijd als een echo van heilige openbaring.

Daarnaast is het een taal van beknoptheid: de wortelstructuren bieden een ongekende economische kracht. Een woord als שָׁלוֹם (sjalōm, “vrede”) draagt in zijn drie consonanten een hele wereld van existentiële vrede. Uit dezelfde wortel groeien talloze varianten, rijk aan nuances zonder zich te verliezen in omhaal van woorden.

Met name Bijbels Hebreeuws is uiterst compact. In de priesterzegen (Numeri 6:22-27) komt bijvoorbeeld het woord, wiechoeneka, voor. In het Nederlands zijn daarvoor zes woorden nodig: “en Hij moge u genadig zijn”.

Diepgang

Het is ook een taal met veel diepgang. Letters en woorden zitten vol symboliek en zijn verweven met traditie en mystiek. Het Hebreeuws vraagt om bedachtzame aandacht: zinnen betekenen meer dan wat ze letterlijk zeggen. Bovendien heeft elk woord een getallenwaarde, waardoor het gekoppeld kan worden aan andere begrippen.

Vandaag spreken wereldwijd meer dan negen miljoen mensen Hebreeuws. In Israël is het de alledaagse taal van gezin, onderwijs, technologie en religie — het levende taalgebruik van een herrezen volk.

De herleving van het Hebreeuws symboliseert niet alleen een taalkundige wederopstanding, maar ook een spirituele renaissance. Het erkent de taal niet als verloren erfstuk, maar als levend instrument — bedoeld om zowel met G’d te communiceren als met elkaar. Zoals de profeet Zefanja zegt (3:9): “Want dan zal Ik de volkeren een reine spraak geven, opdat zij allen de Naam van G’d aanroepen, om Hem te dienen met éénparige schouder.” Vandaag klinkt die profetie opnieuw: in het straatgeluid, in het gebed en in de wetenschap.

Eenheid

De herleving is bovendien een bron van eenheid; het is één taal die iedereen samenbrengt: Ethiopisch, Russisch, Jemenitisch, Europees en Amerikaans en nog veel meer. Elke immigrant die een Hebreeuws woord leert, neemt deel aan het heilige verhaal van verlossing en van een herboren identiteit.

Wanneer iemand vandaag Hebreeuws spreekt, klinkt daarin een eeuwenoude geschiedenis door, omgevormd tot een moderne taal. In gebed en in gewone gesprekken komen verleden en heden samen.

Het is dé taal waarin G’d tot de mensen sprak, en die nu weer klinkt in elke straat, school, synagoge en tech-campus in Israël: beknopt, heilig, diep én levend.