Gerda’s vertelling van haar afschuwelijke verhaal begon met een gedetailleerd opgenomen getuigenis voor de Spielberg Foundation. Het was slechts één van de meer dan 55.000 getuigenissen van overlevenden die Spielberg voor de volgende generatie documenteerde. Al snel schreef zij haar autobiografie ‘Alles behalve mijn leven’, die op zijn beurt uitgroeide tot de Oscar-winnende film ‘One Survivor Remembers’.

Iedereen die haar getuigenis hoorde, zou Gerda inderdaad niet snel vergeten.

Zoals dat van elke overlevende is ook Gerda’s verhaal uniek, maar het is extra bijzonder omdat Kurt Klein, de Amerikaans-Joodse soldaat die haar aan het eind van de oorlog bevrijdde, later haar echtgenoot zou worden.

Gerda's verhaal

Toen Gerda 21 was, had ze drie jaar in concentratiekampen doorgebracht. Haar ouders, broer en verdere familie waren toen allemaal al vermoord. Tegen het einde van de oorlog, na een dodenmars van 500 kilometer bij temperaturen van ver onder nul, waarbij haar beste vriendin in haar armen stierf, was ze de dood nabij en woog ze nog maar amper 30 kilo.

Gerda was afkomstig uit een Pools gezin en sprak Duits, evenals haar toekomstige echtgenoot Kurt. Toen hij als Amerikaans soldaat met de Amerikaanse strijdkrachten Tsjecho-Slowakije binnenviel, stuitte hij op de uitgemergelde Gerda en vroeg haar of ze hem de andere ‘dames' wilde laten zien. Ze leidde hem naar een kamer met 150 zieke en stervende vrouwen. Gerda wees naar hen en citeerde de Duitse dichter Goethe: “Edelmoedig is de mens, barmhartig en goed”. Kurt, die op dat moment nog niet wist dat zijn ouders in Auschwitz waren vermoord, kon nauwelijks geloven dat zij in haar stervende toestand in staat was een gedicht voor te dragen, en ook nog eens zo’n nobel gedicht. Op datzelfde moment dat zij naar de huiveringwekkende oproep van Goethe tot menselijkheid verwees, zou hun toekomst bezegeld worden.

Gerda en Kurt

Het duurde een jaar voordat Gerda hersteld was en eindelijk Duitsland kon verlaten om naar Frankrijk te gaan. Tegen die tijd had Kurt zijn dienstplicht vervuld en was ook hij in Parijs. De twee hielden contact. Maar ondanks hun genegenheid voor elkaar, vreesde Gerda dat de belangstelling van Kurt voor haar uit medelijden voortkwam. Ze wilde geen slachtoffer zijn en al helemaal geen last. De zaken werden nog gecompliceerder omdat hij dacht dat haar onwil om zijn hulp te accepteren een romantische afwijzing was. Maar ondanks alles was Kurt verliefd. Na een lange uitwisseling van gesprekken trouwden ze uiteindelijk toch, maar niet voordat ze bij een gebombardeerde Parijse synagoge waren gestopt. Daar, tussen het puin, staken ze een kaars aan voor hun vermoorde families, net voor hun huwelijksceremonie.

Hulpverlening

Nadat ze zich uiteindelijk in Amerika hadden gevestigd, stortte het echtpaar zich op vrijwilligerswerk voor de Joodse hulpverlening. Ze waren meer dan 50 jaar getrouwd en brachten drie kinderen op de wereld, waarna ze nog acht kleinkinderen en achttien achterkleinkinderen kregen.

Tien jaar voor haar overlijden werd Gerda onderscheiden met de Amerikaanse Presidential Medal of Freedom, de hoogste burgerlijke onderscheiding van de Verenigde Staten. In haar toespraak die dag sprak ze over haar ontmoeting met Kurt en hoe ze, niet wetend hoe ze op zijn vriendelijkheid moest reageren, besloot in plaats daarvan voor hem te bidden.

In haar vriendelijkheid en kracht was Gerda de belichaming van wat een mens kan worden, ondanks alle verschrikkingen die hij of zij heeft doorstaan. Toen Goethe schreef “Edelmoedig zij de mens, barmhartig en goed”, zou hij heel goed met een vooruitziende blik over Gerda Weissmann Klein geschreven kunnen hebben.