Sluiten

Zoeken.

Hamans en Poerims

Door Petra van der Zande - 

18 februari 2021

F200309DC42

Ultraorthodoxe Joden lezen het boek Esther tijdens het Poerimfeest. Foto: David Cohen/Flash90

“Toen zei Haman tegen koning Ahasveros: Eén volk is er dat verstrooid en verspreid is onder de volken in alle gewesten van uw koninkrijk. Hun wetten zijn anders dan die van alle volken en er is niemand die de wetten van de koning uitvoert. Het past de koning niet hen met rust te laten.” Esther 3:8 HSV

De Bijbel leert ons dat we niet geacht worden ons te verheugen in de ondergang van een vijand. De verdrinkingsdood van de Egyptenaren mocht niet gevierd worden en tijdens Chanoeka wordt er ook niet uitbundig feest gevierd. Poerim is een ander verhaal; nu wordt de Joodse gemeenschap opgedragen de ondergang van Haman en zijn handlangers te vieren. Wat maar weinig mensen weten is dat er Joodse gemeenschappen zijn die extra Poerims vieren – specifieke overwinningen op nieuwe ‘Hamans’ die in iedere generatie de kop op steken. In dit artikel een aantal voorbeelden.

Poerim Vinz:

In 1602 vestigde een Calvinistische winkelier en gemberbroodbakker, Vincenz Fettmilch, zich in Frankfurt. Tien jaar later werd hij de leider van de gildenopstand, die vonden dat de open markt de graanprijs moest bepalen. Ook eisten zij dat de gemeenteraad openheid van zaken gaf over aristocratische voorrechten en zich zouden ontdoen van van de buitenlanders (voornamelijk Joden) die als competitie en woekeraars werden beschouwd.  Fettmmilch, die zichzelf de ‘nieuwe Haman’ noemde, eiste daarnaast ook nog belastingverlaging en lagere rente op Joodse leningen. Toen aan hun eisen geen gehoor werd gegeven bestormden Fettmilch en zijn aanhangers op 22 augustus 1614 de Judengasse.  Na de gedwongen vlucht van de 1380 Joodse inwoners werden hun huizen leeggeplunderd.

Dankzij keizerlijke bemiddeling werden Fettmilch en zes handlangers op 28 februari 1616 geëxecuteerd. Diezelfde dag (20 Adar) keerden 500 Joodse huishoudingen (meer mocht niet) onder begeleiding van soldaten terug naar Frankfurt. Boven de Judengasse-poort werd een stenen adelaar geplaatst met de inscriptie: “Beschermd door de Romeinse keizerlijke majesteit en het heilige rijk”. Ook al mochten er maar twaalf bruiloften per jaar plaatsvinden, was de terugkeer een reden tot de jaarlijkse ‘Poerim Vinz’ viering.

“Daarom noemt men die dagen Purim, vanwege de naam van het ‘pur’. Daarom, vanwege al de woorden van deze brief, en om wat zij daarvan zelf gezien hadden, en wat hun overkomen was, stelden de Joden vast en namen zij de verplichting op zich, voor zichzelf, voor hun nageslacht en voor allen die zich bij hen zouden aansluiten, dat ze nooit het vieren van deze twee dagen zouden overslaan, volgens het voorschrift daarover, en op de vastgestelde tijd, ieder jaar. Deze dagen zouden herdacht en gevierd worden door elke generatie, elk gezin, elk gewest en elke stad. Deze dagen van Purim zou men niet overslaan onder de Joden, en bij hun nageslacht mocht aan de herdenking daarvan geen einde komen.”  - Esther 9: 26-28 HSV

“De Joden overleefden nederlagen, verbanningen, vervolgingen en pogroms, eeuwen waarin zij beschouwd werden als paria’s, zelfs de Holocaust, omdat ze nooit het geloof opgaven dat er een dag zou komen dat ze vrij zouden zijn om, zonder angst, als Jood te leven.”

— Rabbijn Jonathan Sacks

Meer Poerims

Er zijn nog een aantal Poerims die een soortgelijk verhaal vertellen van Jodenonderdrukking en hun bevrijding daarvan:

Sharif Poerim (24e Tevet):

Toen de Tunesische machthebber in 1705 Tripoli belegerde en alle inwoners dreigde te vermoorden liep ook de grote Joodse gemeenschap gevaar. Het moment dat er slechts één fort was overgebleven brak er onder de soldaten een epidemie uit waardoor Sharif gedwongen werd zich terug te trekken. Burgul Poerim (een soortgelijke situatie in 1793) werd gevierd op de 29e Tevet.

Tiberias Poerim

In 1743 belegerde Suleiman Pasha van Damascus de Joodse stad aan het meer van Tiberias. Na drieëntachtig dagen onderbrak de Pasha het beleg om zich voor te bereiden op de volgende aanval. Deze vond echter nooit plaats omdat hij plotseling stierf. Op de 4e Elul (het opheffen van het beleg) en de 7e Elul, de sterfdag van de Pasha werden twee lokale Poerims gevierd.

Rhodos Poerim

In 1840 was er tussen de Joodse- en Griekse gemeenschap een felle strijd. Een aantal Joodse inwoners, beschuldigd van rituele kindermoord, werden gevangengezet en gemarteld. Toen het bewuste kind levend werd teruggevonden op een ander eiland, zette de sultan de lokale gouverneur af en liet door middel van een koninklijke verklaring weten dat de beschuldiging vals was. De speciale gebeden die werden toegevoegd op de 14e Adar (Poerim) maakten het tot een dubbel feest.

Hitler Poerim

Op de 20e kislev 1942 werden de Casablanca Joden bevrijd van de Nazis – reden tot grote blijdschap. In de “Hitler Megila” staat: “En de maand veranderde van verdriet naar gejuich, een feestdag, en geschenken geven aan de armen. Vervloekt zijn Hitler en Mussolini (in plaats van Haman).”

Soms werden Poerims ingesteld na een natuurramp:

Ancona Poerim

Griekse Joden vieren dit op de 21e Tevet ter herinnering aan de ernstige aardbeving die de stad trof op 29 december 1690.

Di Fuoco (brand) Poerim

wordt op de 11e Sivan gevierd door de Joden van Padua ter herinnering aan de grote brand in 1795. Dankzij de bijzondere inzet van de vicemagistraat werd de brand bedwongen.

Petra-van-der-Zande_avatar-90x90

De auteur

Petra van der Zande

Petra van der Zande woont sinds 1989 in Jeruzalem. Samen met haar man zorgde zij 21 jaar lang voor vier meervoudig gehandicapte Israëlische pleegkinderen. Nu is zij onder andere actief...

Doneren
Abonneren
Agenda