Escalatie tussen IDF en Palestijnse Islamitische Jihad voorbij – wat nu?
Door Yochanan Visser -
15 mei 2023
De laatste escalatie tussen de door Iran gesponsorde terreurgroep Palestijnse Islamitische Jihad (PIJ) en het Israëlische leger (IDF) is voorbij. Dit nadat Egyptische bemiddelaars er uiteindelijk in slaagden om een overeenkomst te bereiken over een staakt-het-vuren, afgelopen zaterdagavond. Om tien uur zaterdagavond zouden de vijandelijkheden worden gestaakt. Dat werd uiteindelijk een uur later, omdat PIJ aanvankelijk doorging met de raketbeschietingen op het zuiden van Israël.
De balans
Na vijf dagen kon de balans worden opgemaakt van deze nieuwe ‘ronde’, zoals de confrontaties tussen de IDF en de terreurgroepen in Gaza worden aangeduid in Israël. PIJ vuurde meer dan 1.300 raketten en mortiergranaten af op Israël. Sommigen raketten bereikten Israëlische steden in het centrum van het land en zelfs de omgeving van Jeruzalem. Bij deze raketaanvallen vielen twee doden: een vrouw in Rehovot en een Palestijnse arbeider in het gebied rond Gaza.
Van de projectielen die op Israël werden afgevuurd, landde ongeveer een kwart in Gaza zelf, wat vier Palestijnse Arabieren het leven kostte. De Iron Dome, Israëls luchtafweersysteem, onderschepte 371 raketten en het nieuwe Davids Katapult systeem 2 lange afstandsraketten. Davids Katapult was tot nu toe niet getest tijdens gevechten met Israëls vijanden en werd nu ingezet om twee raketten uit de lucht te schieten boven Tel Aviv en Goesh Etzion, vlakbij Jeruzalem.
Het Israëlische leger voerde in totaal meer dan 370 luchtaanvallen uit op PIJ doelen in Gaza. Daarbij werd gebruik gemaakt van reguliere gevechtsvliegtuigen en op afstand bestuurde vliegtuigen. De Israëlische luchtmacht liquideerde verder 6 topcommandanten van de Palestijnse terreurgroep. Deze liquidaties zorgden echter niet voor een onmiddellijk effect op het vermogen van PIJ om door te gaan met de raketaanvallen. Vorig jaar augustus werd ook de hele top van PIJ in Gaza geliquideerd in een tweedaagse escalatie met de IDF. De terreurorganisatie is echter in staat gebleken om snel voor vervangingen te zorgen.
Terugblik
Wanneer we nu kijken naar het verloop van deze oorlog, dan valt een aantal dingen op.
Terreurgroepen Hamas en Hezbollah bleven buiten beeld en beperkten zich tot het afgeven van oorlogszuchtige verklaringen en bedreigingen aan het adres van Israël. Dit ondanks herhaaldelijke beloften voor en tijdens de oorlog om “de fronten te verenigen”. Deze “verenigde fronten”-doctrine werd jaren geleden geïntroduceerd door Qassem Soleimani, de geliquideerde commandant van de Quds Brigade van de Iraanse Islamitische Revolutionaire Garde (IRG).
Soleimani’s opvolger, Ismail Ghaani, zei op zaterdag dat het moment dat deze doctrine zal worden uitgevoerd nu snel dichterbij komt. Ghaani zei tijdens een toespraak in de Iraanse stad Mashaad dat het niet lang zal duren voordat de “verzetsstrijders in Libanon, Jemen en elders in de wereld solidariteit zouden tonen met de Palestijnse Arabieren” in hun strijd tegen “het Zionistische regime”.
Uitbreiding verzetsas
Iran is momenteel koortsachtig bezig om zijn zogenaamde ‘verzetsas’ uit te breiden en te versterken. Het feit dat Hamas, bijvoorbeeld, buiten de gevechten bleef, kan niet worden gezien als een teken dat Israëls afschrikkingskracht is toegenomen. Zowel Hamas als Hezbollah toonden, waarschijnlijk op bevel van het Iraanse regime, geduld. Het is Iran dat de gang van zaken in de uitputtingsoorlog tegen Israël bepaalt. Het regime in Teheran financiert de activiteiten van beide terreurorganisaties en levert nog altijd geavanceerde wapens aan Hamas en Hezbollah. Dit ondanks herhaalde Israëlische pogingen om deze wapenleveranties te frustreren. De laatste poging vond plaats op zaterdagmiddag, toen Israëlische gevechtsvliegtuigen een nieuwe actie binnen Syrië uitvoerden. De actie werd niet gerapporteerd door de media, zoals wel vaker het geval is geweest.
Iran heeft nu ook besloten om zijn legers uit te breiden met het leger van de Syrische dictator Bashar al-Assad. De Syrische leider heeft een schuld opgebouwd van maar liefst 50 miljard dollar die hij waarschijnlijk nooit kan terugbetalen aan Iran. Assad zal dus de lakei blijven van Iran, ondanks het feit dat de meeste Arabische landen nu hebben besloten om Syrië terug te brengen in de Arabische Liga.
Generaal Mohammed Baqeri, de stafchef van het Iraanse leger, maakte vorige week bekend dat Iran het Syrische leger ziet als een “belangrijke component van de antizionistische verzetsas”. Baqeri zei dat Iran training zal geven aan het Syrische leger en mee zal helpen aan de wederopbouw van Assads militaire apparaat. “Wij zullen Irans ervaring in militaire zaken transfereren naar het Syrische leger”, aldus de Iraanse top commandant.
Militaire opbouw en Irans nucleaire programma
Het ‘geduld’ dat Hezbollah en Hamas toonden, heeft dus te maken met deze militaire opbouw richting de meervoudige frontenoorlog waar de IDF zich op voorbereidt. De waarschijnlijke reden voor het feit dat Iran meer tijd vraagt is het nucleaire wapenprogramma van de Islamitische Republiek. Dat programma is in een beslissende fase aangekomen nu het regime over genoeg hoogverrijkt uranium beschikt om uit te breken naar een atoombom.
Op dit moment heeft Iran uranium dat is opgewerkt tot 84,2 procent en dat volgens Israëlische experts genoeg is voor vijf kernkoppen wanneer het verder verrijkt wordt tot negentig procent. Op het moment dat Iran een nucleair wapen heeft, is er sprake van een situatie waarbij dat wapen kan fungeren als een paraplu voor de zogenaamde verzetsas. Israëls vermogen om op te treden tegen de leden van deze as zal dan aanzienlijk worden beperkt.
Inlichtingen capaciteiten
Het tweede dat opviel aan deze escalatie, waren de niet geringe inlichtingencapaciteiten van de IDF. De inlichtingendiensten van de IDF en de Shin Beth, Israëls binnenlandse veiligheidsdienst, spendeerden acht maanden aan het vergaren van inlichtingen over de bewegingen van de zes geliquideerde PIJ commandanten. Volgens bronnen binnen deze inlichtingendiensten waren de teams die de PIJ commandanten volgden, meer familiair met hun bewegingen dan die van hun echtgenoten. De teams gebruikten visuele informatie door middel van onbemande spionage vliegtuigen, menselijke inlichtingen door informanten binnen de Gaza Strook, en zogenaamde Sigint inlichtingen, communicatie surveillance via cybertechnologie.
Zodoende wist men exact waar de zes PIJ commandanten zich bevonden en dat maakte hun liquidatie mogelijk zonder dat men de gebruikelijke menselijke schildentactieken kon gebruiken. Slechts in het geval van de eerste drie liquidaties aan het begin van de actie ‘Schild en Pijl’ (Chetz veTiel) tegen PIJ, waren er burgerslachtoffers te betreuren.
Jeruzalemdag
In Israël wordt nu rekening gehouden met een hervatting van de raketaanvallen op de zogenaamde Jeruzalemdag op 19 mei, de jaarlijkse herdenking van de Israëlische verovering van Oost-Jeruzalem tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967.
Hamas heeft Israël gedreigd met nieuwe aanvallen indien de vlaggenmars door de Oude Stad niet wordt afgelast. De Israëlische regering heeft echter zijn fiat gegeven aan de organisatoren van de Jeruzalemdag evenementen, inclusief toestemming voor een mars door het Moslimkwartier in de Oude Stad.
Uitputtingsoorlog
Uit alles wat er gebeurd is in de laatste twee weken, toen PIJ begon met de eerste ronde raketaanvallen, is duidelijk geworden dat Iran via verschillende legers een uitputtingsoorlog tegen Israël aan het voeren is. De escalatie in de terreur, inclusief die in Judea en Samaria, is het gevolg van de strategie van de Islamitische Republiek. Het einddoel van deze strategie is de vernietiging van de staat Israël, zoals functionarissen van het regime in Teheran herhaaldelijk hebben gezegd. Het wachten is nu op de volgende Israëlische preventieve actie.
Zo’n preventieve actie is waarschijnlijk geworden na het succes tegen PIJ, dat in feite om een staakt-het-vuren vroeg aan de Egyptische bemiddelaars. Israël kan het groeiende Iraanse gevaar niet lijdzaam toezien en zal volgens ingewijden in het Israëlische veiligheidsapparaat vrijwel zeker preventief ingrijpen.