Deze vriend benaderde mij enige tijd geleden en bood aan me te helpen een graad in psychologie te behalen via een orthodox-Joodse onderwijsinstelling en mij ook op te leiden tot psycholoog. Helaas waren de kosten hiervoor te hoog om er zelfs maar aan te denken om eraan te beginnen, maar vorig jaar nodigde hij mij uit om mee te doen aan een speciale cursus voor rabbijnen en leraren aan jesjiwa’s. Een aanbod dat ik meteen had aangenomen.

Het was een heel leerzame cursus waar ik veel van heb geleerd. Een van de dingen die mijn vriend als psycholoog zei, was: “We hebben niet meer therapeuten nodig. We hebben meer voorbereide rabbijnen nodig”. Hij voegde hieraan toe dat ongeveer zestig tot zeventig procent van de gevallen die orthodox-Joodse therapeuten krijgen, voorkomen hadden kunnen worden als ze (psychologisch) goed voorbereide onderwijzers of rabbijnen hadden gehad.

Boze koning

Wanneer ik iets zie dat zelfs maar een klein beetje merkwaardig is, is mijn interesse daarom al vaak snel gewekt. En dit is ook precies wat ik zag in de nasleep van de kroning van koning Charles een paar weken geleden. Maar na een simpele zoektocht op Google, kwam ik er al snel achter dat ik niet de enige was. De pers had zelfs liplezers ingehuurd om te zien wat koning Charles vlak voor de kroning zei. De uitkomst?

De koning werd op camera betrapt terwijl hij op een schijnbaar gefrustreerde manier praatte, terwijl hij wachtte tot zijn kroning zou beginnen. Blijkbaar kwamen William en Kate, de prins en prinses van Wales, laat aan bij de ceremonie en werden ze gedwongen om achter de koning aan te sluiten in plaats van voor hem. Sommige kranten lieten zelfs doorschemeren dat de koning hulp voor woedebeheersing zou moeten zoeken.

In seculiere kringen wordt gedacht dat programma's voor woedebeheersing voor het eerst in de jaren ‘70 zijn ontwikkeld door klinisch psycholoog Dr. Raymond Novaco, een professor aan de universiteit van Californië, Irvine. Wij weten echter dat rabbijn Moshe Levinson al ruim daarvoor een heel programma voor woedebeheersing had ontwikkeld. In 1910 drukte hij zijn hoogontwikkelde programma hiervoor in een Hebreeuws boek met de titel "MeAneh Rach". Het werd gepubliceerd in Piotrków Trybunalski, in het Poolse Congres.

Het boek

Zijn boek had een aanbevelingsbrief van rabbijn Yaakov Dovid Wilovsky (1845-1913), een bekende rabbijn, Talmoedische commentator en leraar, wiens werken wij vandaag nog steeds bestuderen. Rabbijn Wilovsky vertrok echter naar Amerika en vervolgens in 1900 naar het land Israël, wat betekent dat rabbijn Levinson zijn boek al enige tijd voor 1910 zou hebben moeten afgerond om deze aanbevelingsbrief te krijgen. Hoogstwaarschijnlijk was dit dus al ruim voor 1900.

Levinsons boek is zorgvuldig geanalyseerd in een Engels boek met de naam "Fundamentals of Jewish Conflict Resolution" door Dr. Howard Kaminsky. Al schreef rabbijn Levinson zelf dat er niets nieuws in zijn woedebeersingsprogramma staat. Het ‘enige’ wat hij had gedaan was het verzamelen van eerdere rabbijnse leringen die betrekking hebben op woede en legt deze in zijn eigen woorden uit. Hij ordende en vormde het echter in een daadwerkelijk programma. Daarnaast geeft hij ook advies, strategieën en suggesties.

Rabbijn Levinson stelde dat het feit dat al deze stappen samen zijn verzameld en uitgelegd, de lezer veel meer duidelijkheid geeft en hem zo in staat stelt om een woedeprobleem te overwinnen. Hij schrijft dat wanneer iemand beide strategieën in cognitie en gedrag combineert en zijn boek twee of drie keer zou herlezen, hij erin zal slagen woede te overwinnen. Maar men moet ook aan introspectie doen en zelfbewustzijn ontwikkelen. Daarnaast biedt rabbijn Levinson ook strategieën om dit zelfbewustzijn te verwerven.

Dr. Kaminsky merkt op dat een bron die rabbijn Levinson veel gebruikte het boek Reesjiet Chochma is, geschreven door rabbijn Eliyahu de Vidas (1518–1587); die zo'n 400 jaar vóór rabbijn Levinson leefde.

12 praktische adviezen

Aangezien woede een ernstig probleem dat in zowel de Joodse als niet-Joodse werelden bestaat, dacht ik dat het nuttig zou zijn om rabbijn Levinsons methode in dit artikel een beetje te bespreken. Natuurlijk is het onmogelijk om het hele boek in een artikel te behandelen, maar laten we naar een aantal punten kijken wat hij aanraadt om te doen om onze woede te overwinnen:

1. Vermijd mensen en situaties die bronnen van stress zijn.
2. Wanneer je voelt dat je boos wordt, reageer dan niet.
3. Indien reageren nodig is, laat het dan van de ene op de andere dag doorsijpelen.
4. Indien het echt nodig is om te reageren, dan moet dit op een vriendelijke en zachte toon worden gedaan.
5. Men moet de ander het voordeel van de twijfel geven.
6. Probeer om het perspectief van de ander te begrijpen in plaats van ertegenin te gaan.
7. Besteed tijd aan het nadenken over hoe erg het is om je geduld te verliezen.
8. Besteed tijd aan het nadenken over hoe groot de verdienste is om onze woede te beheersen.
9. Wees bewust van zowel de korte als de lange termijn implicaties van het verliezen van zelfbeheersing.
10. Relativeer de opmerking die jou zo boos heeft gemaakt.
11. Men moet zich bewust zijn van het begrip van mida KeNeged mida (maat voor maat); dat G-d ons behandelt zoals wij anderen behandelen. Bijvoorbeeld: wanneer wij anderen snel vergeven en iets over het hoofd zien, dan zal G-d ook zo met ons omgaan wanneer wij fouten maken. Maar wanneer wij echter meteen opspringen bij elke mogelijke fout van een ander, dan zal G-d ook zo reageren op onze zwakheden, vergissingen en problemen.
12. Ook moeten we ervan bewust zijn dat alles wat G-d doet een reden heeft –inclusief datgene wat ons boos heeft gemaakt. Alles wat gebeurt, is door G-d geleid. Het is echter aan ons hoe wij hierop reageren.

Rabbijn Levinson legt ook een buitengewone nadruk op wat hij ‘metinoet’ (deliberatie) noemt. Hij beschrijft dit als het idee om onze reacties op provocaties te vertragen.

Afgoderij

Vooral in een wereld als de onze ben ik ervan overtuigd dat het voor ieder van ons zeer de moeite waard is om er altijd naar te streven onze karaktereigenschappen ten goede te ontwikkelen. En wat is een betere karaktertrek om mee te beginnen dan onze woede?

Wanneer wij hier niet goed mee omgaan, kan dit grote gevolgen hebben voor iedereen om ons heen. Woede kan huwelijken en het leven van onze kinderen kapotmaken. Het kan onze werksfeer en zoveel andere gebieden van ons leven vernietigen; om nog maar niet te spreken van onze eigen relatie met G-d. Daarom is het ook niet verbazingwekkend dat de Joodse Geleerden woede met afgoderij vergelijken: “Wie boos wordt; het is alsof hij afgoderij heeft aanbeden”.

Voor degenen die het Hebreeuws niet machtig zijn, is er een fascinerend overzicht van rabbijn Levinsons werk (en van andere soortgelijke werken) te vinden in Dr. Kaminsky's Fundamentals of Jewish Conflict Resolution, hoofdstuk 9 - Jewish Anger Management.

Mogen we allemaal leren om onze woede altijd te overwinnen.