Deze familie heeft op dit moment acht kinderen, waarvan de jongste twee ‘beste vrienden’ zijn van mijn zoontje. Dit trio staat erom bekend dat zij samen de meest bizarre en lachwekkendste avonturen beleven. Het is dus niet verbazend dat hij daar erg graag komt. Maar hij is niet de enige die daar graag komt. De moeder en de oudste dochter van deze familie zijn door de jaren heen goede vriendinnen geworden van mijn vrouw en ik ben goed bevriend met de vader. Naast dat hij gewoon een erg vriendelijke man is die letterlijk iedereen kent en altijd wel iets interessants te vertellen heeft, is hij ook nog eens een Thorageleerde die voor bijna elke vraag wel een antwoord heeft… en voor elk antwoord weer een vraag.

Opdelen in groepen

Een van deze interessante dingen die hij mij afgelopen Sjabbat vertelde, had te maken met het Thoragedeelte dat wij deze Sjabbat in de synagoge hebben gelezen. We lazen hoe Jakob na 20 jaar terugkeert naar het Heilige Land en, in de hoop op verzoening, boodschappers stuurde naar Ezau. Maar zijn boodschappers meldden terug dat zijn broer op oorlogspad was getrokken met 400 gewapende mannen. Na dit gehoord te hebben bereidde Jakob zich voor op een mogelijke strijd en verdeelde hij zijn familie en bezittingen in twee groepen. Dit deed hij zodat de ene groep kon vluchten terwijl de andere in gevecht was. Hierna bad hij en deed hij beroep op G-ds belofte om hem te beschermen.

Mijn buurman vertelde mij dat zijn betovergrootvader, de Chafetz Chajiem, nog leefde toen de nazi's aan de macht kwamen. En ook al wilde de wereld, inclusief veel mensen binnen de Joodse gemeenschap, het niet inzien, was het vanaf het begin al duidelijk waar deze nieuwe partij voor stond. Vanaf dag 1 verklaarden ze hun bedoelingen openlijk om alle Joden uit te roeien. Rabbijn Kagan, die in Belarus woonde, werd in die tijd gevraagd naar ‘de toekomstige situatie van de Joden in Europa in het licht van de nazi-plannen’. Hij antwoordde hierop dat niemand ooit succesvol was, of zal zijn, in het uitroeien van het Joodse volk, zoals het vers zegt: ”Als Ezau de ene groep verslaat, zal de andere groep overleven" (Gen. 32:9). In de Joodse traditie worden de Westerse landen over het algemeen gezien als de nakomelingen van Ezau. Hierna werd hem gevraagd over welke groep hij het had en rabbijn Kagan antwoordde dat dit ook duidelijk staat geschreven door de profeet Obadja: "En op de berg Zion zal er toevlucht zijn" (Obadja 1:17).

Dit herinnerde mij aan een gebeurtenis dat duidelijk laat zien waar rabbijn Kagan het over had; en dus vertelde ik hem over dreiging van het Afrikakorps, de expeditiemacht in de Duitse Noord-Afrikaanse campagne tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Rommel in Egypte

Het was Pesach 1941. Maar het feest van vrijheid en verlossing werd voor de Joden in het Midden-Oosten overschaduwd door een diepe angst voor de toekomst. De Britten werden teruggedreven uit Libië toen Duitse troepen, onder leiding van veldmaarschalk Erwin Rommel, oprukten en op het punt stonden Egypte over te nemen. Het opperrabbinaat in de jisjoev, de Joodse nederzetting in het Britse mandaatgebied Palestina, riep op tot dagelijkse gebeden voor een Britse overwinning na de eerste successen van Rommel. Iedereen vreesde de onvermijdelijke massamoorden als de nazi’s het land Israël zouden bereiken.

De grootste gebedsbijeenkomst was in 1942 op de Olijfberg bij het graf van de rechtvaardige rabbijn Chajiem Ibn Attar (1696-1743); ook bekend als de ‘Ohr HaChajiem’ (licht van het leven), vernoemd naar zijn commentaar op de Thora. Vrijwel alle leidinggevende rabbijnen van de jisjoev namen samen met ongeveer 20.000 andere religieuze Joden deel aan deze gebeden.

Eén van mijn leraren vertelde mij ooit hoe zijn grootvader, rabbijn Shlomo Schreiber, na afloop van deze gebedsbijeenkomst zijn Rebbe liet weten dat hij nog steeds bang was dat de nazi’s zouden binnenvallen. De chassidische rebbe van Husyatin zei hem toen dat hij zich geen zorgen hoefde te maken. "Ze zullen niet naar Eretz Jisrael (het land Israël) komen", zei hij. "Hoe weet u dat?", wilde rabbijn Shlomo weten. De Rebbe antwoordde: “Omdat ik tijdens de gebeden ‘G-d’s vierletterige naam’ perfect uitgelijnd in goud zag boven het graf van de Ohr HaChajiem. En G-ds naam staat voor barmhartigheid."

De geschiedenis van wat er is gebeurd in Europa en in de rest van de wereld, laat ons zien hoe waar de woorden van de Chafetz Chajiem en de Husyatiner Rebbe waren. Terwijl er grote angst was in het land Israël toen de nazi’s Noord-Afrika overspoelden en op de drempel van het heilige land stonden, kwamen ze -dankzij G-ds barmhartigheid- het land Israël nooit binnen. Rommel werd in november 1942 in Egypte bij de tweede slag om El Alamein volledig verslagen door de Britten. Net als toen zijn er ook in onze tijd vele vijanden die het Joodse volk willen vernietigen. Maar zoals we duidelijk kunnen zien in de geschiedenis van ons volk, zullen ze hier nooit in slagen.

Het is nu aan ons om altijd op het pad van de Thora te blijven wandelen zodat wij deze bescherming ook daadwerkelijk mogen ontvangen.