Kat-en-muisspel

Nu de aandacht verschuift naar de oplossing van het conflict in Gaza en de toekomst van Jeruzalem, Judea en Samaria (“de Westelijke Jordaanoever”), is de vraag of deze nauwe samenwerking tussen Israël en de VS zal worden voortgezet.

Trump en Netanyahu spelen nu een delicaat kat-en-muisspel, in de aanloop naar het geplande bezoek van Netanyahu aan Washington volgende week.

Trump zet Israël onder druk om de oorlog in Gaza te beëindigen en een soort Palestijnse staat te accepteren. Israël is nog steeds sterk afhankelijk van de Verenigde Staten voor wapens en financiële en politieke steun. De vraag is hoe ver Netanyahu bereid is te gaan om aan de eisen van Trump te voldoen.

Hoewel de belangen van Trump en Netanyahu op één lijn liggen, zijn ze verre van identiek. Trump streeft een transactionele visie op het Midden-Oosten na, gebaseerd op deals die hij sluit met de soennitische Arabische staten, waarin deze laatste instemmen met het bestaan van Israël en de normalisering van de betrekkingen met Israël.

Hij heeft ook een binnenlands belang bij het beëindigen van de oorlog in Gaza. Hoewel de regering voorstander is van de uitroeiing van Hamas, staat Trump in de Verenigde Staten onder grote druk om een akkoord te sluiten dat een einde maakt aan het conflict in Gaza. Bovendien heeft Trump uitgebreide persoonlijke belangen in de Golfstaten, die zijn besluitvorming als president lijken te beïnvloeden.

Netanyahu's belangrijkste belang is daarentegen het waarborgen van de veiligheid van de Joodse staat Israël op de lange termijn. Die veiligheid is afhankelijk van drie factoren: de uitroeiing van Hamas en alle andere radicale islamitische groeperingen die erop uit zijn Joden te vermoorden; voortdurende soevereiniteit over de verenigde stad Jeruzalem; en uiteindelijke controle over de “Westelijke Jordaanoever”: de strategische bergen van Judea en Samaria en de Jordaanvallei.

Netanyahu en de Israëlische regering zetten zich ook in om alle gijzelaars thuis te krijgen. Dit doel staat op gespannen voet met het doel om Hamas uit te roeien. Tijdens een bezoek aan de zuidelijke stad Ashkelon op woensdag verklaarde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu dat de terreurgroep Hamas uit de Gazastrook zal worden geëlimineerd. "Er zal geen Hamas meer zijn. Het is voorbij. We zullen al onze gijzelaars bevrijden en Hamas tot in de grondvesten vernietigen", zei hij. Hoewel hij opmerkte dat sommigen de doelstellingen tegenstrijdig vinden – Hamas vernietigen en de gijzelaars vrijlaten – zei Netanyahu dat ze wel degelijk samengaan.

Hamas blijft erop staan dat het de gijzelaars alleen zal vrijlaten als Israël zich ertoe verbindt de oorlog te beëindigen – zonder Hamas volledig uit te roeien.

De uitroeiing van Hamas lijkt niet alleen een gemeenschappelijk belang te zijn van Israël en de VS, maar ook van de soennitische staten in de regio. Uit een recent rapport blijkt zelfs dat Saoedi-Arabië de vernietiging van Hamas als voorwaarde stelt voor het sluiten van een Abraham-akkoord met Israël.

Soevereiniteit over Judea en Samaria

Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever blijven echter netelige kwesties. Volgens berichten zou Trump druk uitoefenen op Israël om na de oorlog Arabische controle over de Gazastrook en een Palestijnse staat op de Westelijke Jordaanoever te aanvaarden (zij het onder voorwaarden, zoals hervorming van de Palestijnse Autoriteit).

Het is onwaarschijnlijk dat Israël hiermee zal instemmen. De overgrote meerderheid van de Israëli's is van mening dat sinds 7 oktober 2023 een Palestijnse staat in welke vorm dan ook een existentiële bedreiging vormt voor de Joodse staat Israël. Bovendien lijkt het besef te groeien dat de enige oplossing voor de problemen op de Westelijke Jordaanoever ligt in het uitoefenen van volledige soevereiniteit door Israël.

Sinds juni 1967 heeft Israël de volledige soevereiniteit over Jeruzalem opgeëist, maar niet over Judea en Samaria; het heeft deze gebieden als bezet behandeld en tegelijkertijd verklaard dat de soevereiniteit over dit gebied “onbeslist” is. Gisteren hebben alle ministers en Knessetleden van Netanyahu's Likud-partij een verklaring ondertekend waarin zij eisen dat Israël zijn soevereiniteit over heel Judea en Samaria toepast.

“Wij, ministers en Knessetleden, roepen op tot onmiddellijke toepassing van de Israëlische soevereiniteit en wetgeving op Judea en Samaria”, aldus de brief, waarin wordt gesteld dat het vestigen van Israëlische heerschappij over deze gebieden een logisch vervolg is op het succes van Netanyahu tegen Iran en zijn bondgenoten. “Het bloedbad van 7 oktober heeft bewezen dat de oprichting van een Palestijnse staat in de rest van het gebied een existentiële bedreiging vormt voor Israël. Het is tijd voor soevereiniteit”, aldus de verklaring.

Trump heeft deze week ook bekendgemaakt dat Israël heeft ingestemd met de voorwaarden van een voorstel voor een 60 dagen durend staakt-het-vuren met Hamas. Naar verwachting zullen Qatar en Egypte dit voorstel aan Hamas voorleggen. Het is moeilijk voor te stellen dat Hamas, dat vastbesloten is om zijn voortbestaan te verzekeren en daarom elke overeenkomst die Israël in staat stelt de oorlog voort te zetten totdat Hamas is uitgeroeid, zal accepteren, met dit voorstel zal instemmen, als Israël inderdaad heeft ingestemd met de voorwaarden ervan, zoals wordt gemeld.

Al met al zullen Trump en Netanyahu volgende week in het Witte Huis dus veel complexe en onderling samenhangende kwesties bespreken – kwesties die van grote betekenis zullen zijn voor de vrede en stabiliteit in de regio in de toekomst.

Laten we deze week bidden voor het herstel van vrede en stabiliteit in het land. Bid voor premier Netanyahu en president Trump tijdens hun ontmoeting in de komende dagen. Bid voor de vijanden van Israël. Bid voor de vrede van Jeruzalem en voor de komst van de Vredevorst.

Het erkennen van een Palestijnse staat is op dit moment een belangrijk thema in de politiek en de media. We maakten hierover de uitzending 'Is het nu erkennen van een Palestijnse staat door de VN een stap naar vrede?'