Om de paar honderd jaar komt er weer een grote Joodse geleerde op door wiens werken, meningen en leerstellingen zowel seculiere als religieuze Joden worden beïnvloed. De in Jeruzalem geboren rabbijn Adin Even-Israel Steinsaltz was zo’n man. Hoewel zijn vader een achterkleinzoon van een beroemde chassidische rabbijn was, koos zijn vader ervoor om als atheïstische communist door het leven te gaan. In de jaren dertig vocht hij in de paramilitaire en controversiële Stern Gang en vertrok hij zelfs naar Spanje om zijn steentje bij te dragen aan de burgeroorlog.
Van atheïst naar orthodoxe Jood
Als tiener in het grotendeels seculiere Israël van 1950 en afkomstig uit een seculier huis, koos Adin ervoor een orthodoxe Jood te worden, tegen alle verwachtingen in. In een van zijn latere interviews legde hij deze stap op interessante wijze uit door te stellen dat hij, als de sceptische persoon die hij was, altijd vraagtekens had gezet bij de levensvatbaarheid van het atheïsme.
Naast rabbijnse studies studeerde Adin ook wiskunde, natuurkunde en scheikunde. Na zijn afstuderen zette hij zelfs verschillende experimentele (en uiteindelijk mislukte) scholen op in de Negev woestijn om een neo-chassidische gemeenschap op te richten. Op de prille leeftijd van 24 jaar werd hij de jongste schooldirecteur in de Israëlische geschiedenis. Een record dat hij vandaag de dag nog steeds bezit, slechts een jaar na zijn dood.
Door de Talmoed in het Hebreeuws te vertalen, maakte Adin het toegankelijk voor zowel seculiere als religieuze Joden.
Het vertalen van de Talmoed
Adin bezat enorm veel kennis. Gedurende zijn leven schreef hij maar liefst 60 boeken en produceerde hij commentaren op de hele Tenach. Maar hij wordt vooral gekoesterd en herinnerd vanwege zijn baanbrekende werk van het vertalen van de Babylonische Talmoed. De Talmoed is een enorm werk dat 2711 dubbelzijdige pagina’s telt. In het Aramees, de taal van die tijd, registreert het honderden jaren van rabbijnse debatten die 1800 jaar geleden plaatsvonden in Joodse seminaries in het oude Babylon.
Door de Talmoed in het Hebreeuws te vertalen, haalde Adin deze Aramese tekst uit de exclusiviteit van geleerden en maakte hij het toegankelijk voor zowel seculiere als religieuze Joden. Met nieuwe toegang tot de tekst begonnen Joodse mensen van over de hele wereld deze te bestuderen en zich eigen te maken.
Adin begon dit levenswerk in 1965, op de jonge leeftijd van 27 jaar. Vijfenveertig delen en vijfenveertig jaar later maakte hij het eindelijk af. Als alle werken naast elkaar staan, bereiken ze een lengte van meer dan zes meter. Zijn werk is door uitgevers vertaald in het Engels, Frans, Russisch en Spaans. In een beroemd interview dat aan de New York Times werd gegeven, vertelt hij dat het zijn doel was om zelfs beginners met het laagste kennisniveau te huisvesten. Het was duidelijk dat hij een stoffig boek in een levendige onderwijzer wilde veranderen. Het wetenschappelijk belang van Adin wordt vergeleken met dat van de twee meest invloedrijke en grootste Joodse geleerden in de ‘recente’ geschiedenis, namelijk de middeleeuwse Rasji en Rambam.
Rabbijn Steinsaltz noemde zijn gigantische wetenschappelijke werk gewoon zijn ‘hobby’.
Herinnering aan rabbijn Steinsaltz
Zowel critici als fans schrijven de revolutie in het Joodse land toe aan Adin. Dit heeft hij goed gedaan, en niet alleen door boeken te schrijven. Tijdens de Jodenvervolging onder de voormalige Sovjet-Unie reisde hij daar regelmatig naartoe totdat hij uiteindelijk de Joodse Universiteit (de eerste graadverlenende instelling voor Joodse studies in het communistische Rusland) in Moskou en Sint-Petersburg kon oprichten. Zijn reizen brachten hem ook naar het Vaticaan, waar hij op privé-audiëntie is geweest bij Paus Franciscus.
Naast zijn geleerdheid zal de populaire rabbijn die in 2020 stierf ook herinnerd worden om zijn nederigheid. Omdat hij scholen leidde op het moment dat hij zijn levenswerk begon, noemde hij zijn gigantische wetenschappelijke werk gewoon zijn ‘hobby’. Tien jaar voor zijn dood vertelde hij aan het Israëlisch Dagblad dat hij niet volledig had nagedacht over de onmetelijkheid van het werk dat nodig zou zijn. Hij zal herinnerd worden vanwege zijn inspiratie, ingekapseld met de zin dat wanneer iemand te veel weet, dit hem ertoe kan brengen om niets te doen. Dit betekent dat het soms beter is om niet te veel te weten over de moeilijkheden, omdat het helpt om je te focussen op wat er mogelijk is.