De 10 namen van Mozes

We lezen nu in de Thora over de verlossing van het joodse volk uit de Egyptische slavernij. Mozes speelde hierin een belangrijke rol. Hij had tien namen:

• Jered
• Chewer
• Jekoetieel
• Avigdor
• Avisocho
• Avizanoach
• Tovia
• Sjemaja
• Levi (omdat hij uit de stam Levi kwam)

In de Thora wordt hij slechts Mosje genoemd, Mozes.

Elke naam een betekenis

Elk van deze 10 namen heeft zijn eigen betekenis, zoals:

• Jered betekent “in zijn tijd daalde het manna af”.
• Chewer betekent “een vriend van G’d en het joodse volk”.
• Jekoetieel betekent “hij hoopt op G’d”.
• Avigdor betekent “hij dichtte de spirituele gaten”.

Maar in de Thora wordt exclusief de naam Mosje (Mozes) gebruikt. De achtergrond hiervan is een diepe morele les.

Achtergrond van Mozes’ naamgeving

Wat was er gebeurd? Farao had bevolen dat alle joodse jongetjes die geboren zouden worden in de Nijl gegooid moesten worden. De moeder van Mosje kon hem drie maanden lang verbergen, maar daarna moest ze hem in een mandje in de Nijl leggen om aan Farao’s soldaten te ontkomen (Ex. 2: 3-10):

”Maar toen zij hem niet langer kon verbergen, nam zij voor hem een mandje van biezen en bestreek het met asfalt en pek. Zij legde het kind daarin en zette het tussen het riet aan de oever van de Nijl. En zijn zuster ging op een afstand staan om te weten te komen wat er met hem gedaan zou worden.

Toen daalde de dochter van de farao af om zich te wassen in de Nijl. Terwijl haar dienaressen langs de kant van de Nijl liepen, zag zij het mandje midden in het riet. Zij stuurde haar slavin om het te halen. Toen zij het opendeed, zag zij hem, het kind. En zie, het jongetje huilde. Zij kreeg medelijden met hem en zei: Dit is een van de Hebreeuwse kinderen.

Toen zei zijn zuster tegen de dochter van de farao: Zal ik voor u een voedster uit de Hebreeuwse vrouwen gaan roepen, die dat kindje voor u de borst kan geven? De dochter van de farao zei tegen haar: Ga maar. Toen ging het meisje de moeder van het kind roepen. En de dochter van de farao zei tegen haar: Neem dit kind mee en geef het voor mij de borst. Ikzelf zal u uw loon geven.

De vrouw nam het jongetje mee en gaf het de borst. En toen het jongetje groot geworden was, bracht zij hem bij de dochter van de farao, en hij werd haar tot zoon. Zij gaf hem de naam Mozes“.

Egyptische of joodse naam?

De Thorageleerde Abraham ibn Ezra (1089-1167) meent dat hij een Egyptische naam kreeg, Monios, die later in het Hebreeuws vertaald werd tot Mosje.

Rabbi Chizkia ben Manoach was een Franse Thora-commentator (1250-1310), die uitlegt dat Jocheved, de moeder van Mosje, hem die naam gaf. Zij legde aan Batja, de dochter van Farao, uit, dat deze naam in het Hebreeuws betekent ‘degene, die anderen uittrekt’, een profetische visie op het leven van Mosje, onder wiens leiding de Joden 80 jaar later uit Egypte zouden trekken.

Anderen leggen uit dat Batja joods geworden was en Iwriet (Hebreeuws) geleerd had. Ondanks zijn negen andere namen zei G’d, dat Hij Mosje alleen zou aanspreken met de naam Mosje omdat dit de naam was, die Batja, de dochter van Farao, hem gaf. Mosje werd door Batja opgevoed aan het hof van Farao.

Beloning voor onbaatzuchtige liefdewerken

De Midrasj geeft hierop commentaar: “Hieruit kan men leren, dat de beloning voor de mensen, die anderen helpen en liefdadigheid doen, bijzonder groot is. Ondanks alle andere namen van Mosje werd hij door G’d alleen aangesproken met zijn naam Mosje”.

Rabbi Chaim Shmuelevitz (1902-1979) verbaast zich over deze naam. Het is eigenlijk geen naam die de voortreffelijke eigenschappen van Mosje weerspiegelt, maar alleen de opofferingsgezindheid, de moed en durf van Batja, zijn pleegmoeder.

Batja weigerde haar vader de farao te volgen, die bevolen had alle joodse jongetjes te doden. Batja deed alles om dit joodse kind te redden. Zij voedde hem ook nog eens op aan het hof van een van de grootste antisemieten uit de Thora. Batja riskeerde haar leven door haar onbaatzuchtige optreden.

De moraal van het verhaal

Mosje leerde van Batja in zijn vroegste jeugd al wat het betekende om op te komen voor anderen met gevaar voor eigen leven. Daarom verkoos G’d om hem alleen met deze naam Mozes aan te spreken.

Mozes’ naam was een eerbetoon aan Batja, die Mosje opvoedde tot wat hij was: een man die met ongekende liefde en inzet zijn joodse medeburgers redde uit de klauwen van een van de eerste tirannen uit de Thora. Dit had hij meegekregen van Batja.

Hoop voor nu

Onze gedachten gaan hierbij uit naar de joodse soldaten die moeten vechten tegen brute en gewetenloze vijanden, die geen erbarmen kennen. Hun opofferingsgezindheid hebben ze geleerd van hun onbaatzuchtige ouders, die vroeger ook met inzet van alles het joodse land tegen wrede en meedogenloze indringers beschermden.

De enige remedie hoe wij uit deze vreselijke aanhoudende oorlogstoestand kunnen komen, is door eenheid en opofferingsgezindheid en onbaatzuchtige overgave aan de grote menselijke waarden uit de Thora: eerbied voor G’d, eerbied voor het menselijke leven en eerbied voor elkaar.

Am Jisraeel chaj! Am Jisraeel echad