De regering van president Donald Trump zou opnieuw bereid zijn om in principe een afgezwakte deal met Iran te accepteren. Die deal zou Iran toestaan om op laag niveau uranium te blijven verrijken. Dit gebeurt ondanks ontkenningen van Trump zelf en van zijn speciale gezant voor het Midden-Oosten Steve Witkoff. Hierover later meer.

‘Fake news’

Premier Benjamin Netanyahu wees er intussen op dat er veel zogenaamde 'fake news’ rondgaat. Dat geldt niet alleen voor de geruchten over de Iran-deal, maar ook over Trumps bezoek aan de Arabische Golfstaten, de strijd tegen de Houthi’s in Jemen, en het conflict tussen Israël en Hamas. Netanyahu wees de media aan als de hoofdschuldige voor het verspreiden van ‘fake news’. Hij benadrukte dat zijn gezant Ron Dermer bijna wekelijks in Washington is.

Vooral de Arabische media in het Midden-Oosten maakten het bont door op zaterdag te berichten dat Trump een Palestijnse staat zou accepteren, zolang Hamas daar geen rol in speelt. Deze leugen leidde ertoe dat de nieuwe Amerikaanse ambassadeur Mike Huckabee de media in Israël opzocht om de gemoederen te bedaren.

Huckabee bedaart de gemoederen

In de verschillende tv-studio’s vertelde Huckabee het Israëlische publiek kalm te blijven: “Donald Trump houdt van jullie, daar is geen twijfel over, hij steunt jullie.” Hij voegde eraan toe dat de president dezelfde Trump was die in zijn vorige termijn meer voor Israël deed dan welke Amerikaanse president dan ook.

Over de mogelijkheid van een Israëlische aanval op Iran (nucleaire faciliteiten) zei Huckabee: “Wij respecteren Israël, het is een soevereine natie, zij (de Israëlische regering) heeft een verantwoordelijkheid om te doen wat het beste is voor haar volk.”

Gevraagd naar mogelijke verdeeldheid tussen Washington en Jeruzalem over Trumps besluit om een deal te sluiten met de Houthi’s zei de Amerikaanse ambassadeur dat de VS en Israël geen veto hebben over elkaars beslissingen. Ook maakte hij duidelijk dat deze deal slechts bedoeld was om de aanvallen op Amerikaanse schepen te stoppen. Daarnaast ontkende Huckabee dat er sprake zou zijn van een gebroken partnerschap. Hij zei dat het enige “dat gebroken was de geloofwaardigheid van fake news was”.

Steve Witkoff in Israël

Om de geloofwaardigheid van Trump onder het Israëlische publiek te herstellen is Steve Witkoff nu onderweg naar Israël. Hij zal niet alleen bij de vrijlating van de enige overgebleven Amerikaanse gijzelaar Edan Alexander zijn, maar ook gesprekken voeren met Netanyahu en andere Israëlische functionarissen.

Volgens Trump is Witkoff een ijverige man die zeer goed is in het sluiten van deals die oorlogen kunnen beëindigen. Dus pendelt de Amerikaanse gezant heen en weer tussen Washington, Jeruzalem, de Arabische staten zoals Oman (Iran) en Qatar (Hamas), maar ook tussen India en Pakistan. Daar droeg hij zondag nog bij aan een wapenstilstandsovereenkomst tussen de strijdende partijen. Het enige probleem is dat de gevechten tussen de twee nucleaire grootmachten nog onverminderd doorgaan.

Wapenstilstand in Gaza

Witkoff wil ook een wapenstilstand in Gaza dat volgens de Trump-regering nu op de rand van een hongersnood staat. Volgens de Amerikaanse diplomaat wil Israël de oorlog voortzetten, terwijl Hamas voor een langdurig staakt-het-vuren is. Israël is vastbesloten om de militaire druk op Hamas verder op te voeren en is ervan overtuigd dat deze strategie de terreurbeweging uiteindelijk zal breken. De Israëlische regering vindt dat er pas gepraat kan worden over een deal voor de vrijlating van de resterende 59 gijzelaars, van wie er 28 vermoedelijk niet meer leven, als er sprake is van een totale overwinning op Hamas.

Nieuwe regeling humanitaire hulp

De verwachting is dat gedurende Witkoff’s bezoek ook de nieuwe regeling over de distributie van humanitaire hulp aan Gaza verder zal worden uitgewerkt. De Amerikanen zullen onder deze nieuwe regeling de distributie van voedsel en dergelijke voor hun rekening nemen via particuliere aannemers. Het Israëlische leger zal het hele proces slechts bewaken om te voorkomen dat Hamas opnieuw de humanitaire hulp steelt.

Volgens Gideon Sa’ar, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, is Jeruzalem nauw betrokken geweest bij de opstelling van het nieuwe distributieplan. Deze regeling zal worden gefinancierd vanuit een nieuw fonds waar tot nu toe onbekenden geld aan doneren. Sa’ar zei dat Israël van plan is om met meerdere landen en NGO's samen te werken om het Amerikaanse plan te doen slagen.

Sa’ar maakte deze opmerkingen tijdens een persconferentie met zijn Duitse collega Johann Wadephul die Israël op zondag bezocht. Wadephul toonde zich tevreden met de aankondiging van Sa’ar. De Duitse minister beloofde het plan te bespreken met VN-secretaris-generaal António Guterres, die geobsedeerd is met de humanitaire situatie in Gaza.

Druk vanuit Nederland en andere EU-staten

Dit alles vindt plaats terwijl bepaalde Europese partners van Israël, waaronder Nederland, zich in toenemende mate mengen in de discussie over de humanitaire situatie in Gaza. De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp heeft zelfs een oproep gedaan aan Europese landen die handelsovereenkomsten hebben met Israël om actie te ondernemen tegen de Joodse staat.

Volgens Europese critici schendt Israël het internationale recht door de stop op humanitaire hulp aan Gaza. Die stop begon nadat het laatste bestand in maart verliep zonder dat er een nieuwe overeenkomst werd gesloten door toedoen van Hamas.

Niet verplicht

Israëlische experts op het gebied van internationale oorlogswetgeving zijn het volstrekt oneens met Veldkamp en zijn Europese partners waar het gaat om vermeende schendingen van het internationale recht. Zij zeggen dat een staat waartegen oorlog wordt gevoerd, niet verplicht is om de vijand te voorzien van humanitaire hulp. Zo’n staat is slechts verplicht om humanitaire hulp toe te staan onder voorwaarde dat die direct wordt geleverd door derden aan de burgerbevolking en effectief wordt gemonitord. Een andere voorwaarde onder artikel 23 van de Vierde Geneefse Conventie is dat humanitaire hulp niet de militaire en economische capaciteiten van de vijand vergroot.

Dit is precies wat er gebeurde in Gaza waar Hamas tot aan maart de humanitaire hulp stal en gebruikte om zijn economische en militaire positie te verbeteren.

Voorbereidingen grondoffensief

De voorbereidingen op een uitgebreide legeroperatie in Gaza gaan intussen onverminderd door. Drie brigades van reservisten zijn inmiddels actief in Gaza in afwachting van het begin van het laatste grote offensief tegen Hamas. De troepen concentreren zich op het zuidelijke gebied in Gaza waar de nieuwe humanitaire zone, die vrij zal zijn van iedere aanwezigheid van Hamas, nu wordt gerealiseerd.

De zogenaamde Nahal- en Kfir-brigades van het leger, die normaal actief zijn in Judea en Samaria, zijn ook overgebracht naar Gaza. Reservisten hebben hun plaats ingenomen en zijn momenteel zeer actief in het oprollen van het bestaande terreurnetwerk in het hartland van Israël.

De nieuwe mobilisatie van de reservisten is voor honderd dagen in plaats van de gebruikelijke zeventig. Het gaat voorlopig om zestigduizend reservisten, maar dit aantal kan aanzienlijk worden uitgebreid.

Nucleaire onderhandelingen met Iran

Op zondag vond zoals gezegd de vierde onderhandelingsronde tussen Iran en de VS plaats in Muscat, de hoofdstad van Oman. Een deel van deze onderhandelingen was voor het eerst in directe vorm. De gesprekken concentreerden zich op de uraniumverrijking in Iran.

Na afloop van de vier-uur-durende sessie was de conclusie dat de gesprekken moeizaam waren verlopen; beide partijen hielden vast aan hun posities. Iran wil de capaciteit behouden om uranium te verwerken, terwijl de VS eisen dat de Islamitische Republiek zijn gehele nucleaire programma ontmantelt. Iraanse diplomaten zeiden dat de VS niet oprecht waren en dat er slechts summiere antwoorden waren op vragen die de Iraanse onderhandelaars stelden.

De kans dat de onderhandelingen helemaal vastlopen, lijkt toe te nemen. Ook omdat Iran werd betrapt op het opereren van een tot nu toe niet aangemelde nucleaire faciliteit.

Geheime nucleaire faciliteit

Het Amerikaanse Fox News onthulde afgelopen donderdag dat satellietfoto’s hadden onthuld dat in de provincie Semnan, in het noorden van Iran, al tien jaar lang een geheime nucleaire faciliteit opereert onder de naam ‘Regenboog’. Officieel zegt Iran dat de faciliteit chemicaliën produceert en dat een firma met de naam ‘Diba Energie Siba’ de eigenaar is van de fabriek.

Een bron binnen het ‘Network Contagion Research Institute' in de VS zegt echter dat de hoofdactiviteit van de faciliteit het extraheren van tritium is. Deze radioactieve isotoop wordt onder andere gebruikt voor de productie van thermonucleaire wapens en vergroot de explosieve kracht daarvan.

Het is daarom niet verwonderlijk dat er serieuze meningsverschillen blijven bestaan tussen Iran en de Verenigde Staten. Een volgende ronde besprekingen is nog niet vastgesteld.