Plotseling rijdt er een auto met grote snelheid langs onze groep. Uit een open raam is een plastiek tas met een harde bonk etensresten onze kant opgegooid. Het projectiel raakt een van ons tegen een schouder. Een pijnlijke botsing. Iets hoger was haar hoofd getroffen. De jongeren geven joelend nog meer gas en verdwijnen in de verte.

Haat ontmoeten

Even, heel even, voelen we iets van Jodenhaat. Het ging allemaal heel snel. Een moment zijn we in verwarring. Wat gebeurt hier? Al snel begrijpen we dat het te maken heeft met de locatie waar we ons bevinden. De Hollandsche Schouwburg. Het vervult ons met verontwaardiging en ook met angst. Hoe bestaat het. Zoiets grofs op deze plek. Een plek waar 104.000 Joodse slachtoffers van de holocaust worden herdacht. Je wil gedenken en je ontmoet haat. Jodenhaat. En ook Jodenvriendenhaat. Is het dan nooit weg? Wat is het toch?

Het moet ons allemaal raken

In het Reformatorisch Dagblad van 14 januari 2023 staat een interview met Eddo Verdoner, de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding. Iedereen weet het, het antisemitisme neemt weer toe. In Nederland zien we het afgelopen jaar een toename van 36 procent. Een nog angstiger beeld doemt op in het Duitssprekende taalgebied, daar steeg het aantal incidenten afgelopen jaar met 1200 procent. Volgens Verdoner moet dat niet alleen de Joodse gemeenschap raken, het moet ons allemaal raken. Voor christenen spreekt dat vanzelf, zou je denken. Dat is helaas niet het geval. Als je de kerkgeschiedenis bestudeert blijf je je schamen. Wat zijn de drijfveren en wat kan ons beschermen tegen dat verschrikkelijke antisemitisme? Het antwoord is niet eenvoudig. Het is een veelkoppig monster. Het is goed om te onderzoeken waar het nu vandaan komt, wat de diepste drijfveren zijn. Maar je komt er niet uit. Het is allemaal zo onredelijk. Duidelijk is: Israël zit al die ‘heilstaten’ in de weg.

Onlosmakelijk verbonden

Zondag 29 januari is in Amsterdam de jaarlijkse Auschwitzherdenking. Ik hoop er met enkele kleinkinderen heen te gaan. We moeten dichterbij zien te komen en Joodse mensen ontmoeten. Dat kan je helpen om beter te begrijpen. We zijn te ver uit elkaar gegroeid. We horen bij elkaar. Zoals het Oude Testament onlosmakelijk verbonden is met het Nieuwe Testament zo is het Joodse volk onlosmakelijk verbonden aan de christelijk gemeente.

Nog even en we hopen het voorjaar weer tegemoet te gaan. Ik kan u aanraden om een dagje met kinderen of vrienden naar de oude Joodse buurt in Amsterdam te gaan. Daar is nog veel te zien. In 2021 is er een indrukwekkend monument bijgekomen. Het Namenmonument. Vijfhonderd meter muur met op elke steen een naam met enkele biografisch gegevens. Een samenballing van pijn en verdriet. En van angst tot vandaag toe.