Verspreid over het hele land bevinden zich in Oekraïne naar schatting meer dan tweeduizend massagraven. Joden werden hier niet afgevoerd naar werk- of vernietigingskampen, maar ter plekke vermoord of zelfs levend begraven. Hun lichamen werden in massagraven gedumpt. De gruwelijkheden zijn nauwelijks te bevatten. Dit immense lijden tekent de geschiedenis van het Joodse volk en duurt tot op de dag van vandaag voort, zoals we gisteren opnieuw zagen in Australië.

Ondanks deze verschrikkelijke aanslag vierden Joden over de hele wereld Chanoeka. Het eerste lichtje werd ontstoken, ook in Vinnytsja.

Het is al avond wanneer we de school binnenstappen. Geen beveiligers of schreeuwende pro-Palestijnse demonstranten voor de deur. Het is stil. De mensen hier hebben wel wat anders aan hun hoofd: hun eigen oorlog, die in het land woedt. Er zijn ongeveer tweehonderd mensen aanwezig. Er wordt een minuut stilte gehouden voor de Oekraïense soldaten die zijn omgekomen. Ook wordt er een psalm gelezen en een gebed uitgesproken voor de slachtoffers van de aanslag in Sydney.

Maar het is vooral een avond vol feest en warmte. Kinderen zingen en dansen op het podium, muzikanten spelen razendsnelle, vrolijke muziek, er wordt een toneelstuk opgevoerd en de plaatselijke rabbijn steekt natuurlijk het eerste lichtje aan.

De boodschap van de avond is dat zelfs het kleinste lichtje de diepste duisternis kan verdrijven. Het is belangrijk dat we ons eigen licht blijven verspreiden en het vlammetje van binnen brandend houden. Met die gedachte worden we weer de donkere nacht ingestuurd.

Renske is deze week met haar collega Marijke Terlouw in Oekraïne om het werk van Christenen voor Israël te  bezoeken. Voor de website houdt ze regelmatig een dagboek bij.