Palmtakken

Een opmerkelijk voorschrift voor het Loofhuttenfeest vinden we in Leviticus 23:40: “Op de eerste dag moet u voor uzelf vruchten van sierlijke bomen, takken van palmbomen, takken van loofbomen en van beekwilgen nemen, en u moet zich zeven dagen lang voor het aangezicht van de HEERE, uw God, verblijden.” U hebt het vast wel eens gezien, de palmtak en de citrusvrucht als attributen van het Loofhuttenfeest.

Het bewegen van de loelav

Op de zeven dagen van het feest worden iedere ochtend tijdens het ochtendgebed de bundel takken in de rechterhand en de citroen in de linkerhand genomen en heen en weer bewogen in zes richtingen: naar het oosten (naar voren), het zuiden (rechts), het westen (links), het noorden (naar achteren), naar boven en naar beneden, als een symbool van Gods universele heerschappij. Het bewegen van de loelav wordt verbonden met het gebed om regen, maar de loelav wordt ook tijdens het zingen van het Hallel (de psalmen 113-118 en 136) ter hand genomen. In Psalm 118 staan de woorden “Hosja’ na – Red toch” (vers 25). Op de zevende dag wordt onder het zingen van die woorden zeven keer met de loelav om de bima (de verhoging waar de Thora gelezen wordt) gelopen. Dat wordt Hosja’na rabba, het ‘groot Hosanna’, genoemd.

Sierlijk

Welke vruchten en takken worden gebruikt? Vanouds wordt voor de vrucht van de sierlijke boom de muskuscitroen genomen, de etrog (eigenlijk het Aramese woord voor sierlijk, begeerlijk). De palmtak komt van de dadelpalm (Hebreeuws: tamar). Het woord loelav voor palmtak komt uit de na-Bijbelse tijd. In het spraakgebruik duidt het ook wel de hele bundel takken aan, die verder bestaat uit een tak van de mirte (de ‘loofboom’) en een wilgentak.

De vruchtbaarheid van het land

Natuurlijk krijgen deze zogeheten ‘vier soorten’ allerlei symbolische betekenissen. Een van de oudste homiletische verklaringen in de Joodse traditie is dat de etrog staat voor het hart van een mens, de mirte voor zijn oog, de wilg voor zijn mond en de loelav voor zijn wervelkolom (waarmee hij ruggengraat toont). Ten slotte, waarom deze vier? Volgens Maimonides waren het de gemakkelijkst verkrijgbare producten in het land Israël, die herinnerden aan de vruchtbaarheid van het land. Ze symboliseren de natuur, de regen, de cyclus van de seizoenen, dingen die de hele mensheid deelt. En daarmee vertegenwoordigen ze, schrijft rabbijn Jonathan Sacks, de universele betekenis van het feest.

Dit is deel 12 van de reeks 'Tekens van geloof'. Meer lezen? Het vorige artikel ging over de kiddoesjbeker en vindt u hier.