Zingen over de vervolgingen

Ik zei, dat wij hier helaas aan gewend zijn gezien onze geschiedenis van doorlopende vervolging en oorlog. We vieren binnenkort Pesach, het feest van onze bevrijding uit Egypte, 3336 jaar geleden. Het verhaal van vervolging en bevrijding heet Hagada, de vertelling over de Exodus.

Daarin staat de volgende tekst: “wehie sje’amda” – “dit heeft onze voorouders en ons bijgestaan en levenskracht gegeven, want niet slechts één (Farao) is tegen ons opgestaan om ons te vernietigen maar in iedere generatie staat men tegen ons op om ons te vernietigen. Maar G’d redt ons telkens uit hun hand”.

Deze treurige tekst zingen we met z’n allen uit volle borst mee aan de Sedertafel ’s nachts op Pesach wanneer we de Uittocht vieren. Ik vond dit als klein kind heel vreemd, dat we onze dreigende vernietiging hardop zingen. Later begreep ik dat dit zo hoort. Het is uiterst vervelend om constant vervolgd te worden maar dit is kennelijk ons lot of juist onze kracht: dat we altijd als Joods volk zullen blijven bestaan.

De Tora heeft ons in stand gehouden

Wat betekent de frase “dit heeft onze voorouders en ons bijgestaan”? Traditioneel wordt dit uitgelegd als de zes boeken van de Misjna, de mondelinge traditie, de vijf boeken van de Tora, de Tien Geboden en G’d. Kort samengevat: het Jodendom heeft ons in stand gehouden.

De eenvoudige verklaring is echter dat met ‘dit’ bedoeld wordt: het verbond van G'd met Abraham (het verbond tussen de stukken, Genesis 15), dat de Joden altijd heeft bijgestaan.

Dit stukje uit de Hagada refereert aan een moeizaam patroon uit de Joodse geschiedenis. We lijken op ons best te zijn, wanneer we verdrukt worden. Mosjé voorspelde dit toen hij zei: “Israël werd vet en ontrouw” (Deut. 30: 15). Wanneer het ons goed gaat, worden we erg vatbaar voor assimilatie. Vele profeten hebben het volk opgeroepen om tot inkeer te komen. Niet altijd bereikten zij hun doel.

Leren uit de geschiedenis

De Talmoed vertelt, dat toen koning Achasjwerosj (Artaxerxes) in het boek Ester aan de antisemiet Haman zijn ring gaf om de Joden te vernietigen, dit de Joden meer aanzette tot inkeer dan alle aansporingen en vermaningen van de achtenveertig profeten.

Kennelijk luisteren wij alleen wanneer we bedreigd worden. Helaas is het soms zo, dat de indruk bestaat, dat wij sterk in ons geloof zijn gebleven, omdat we in iedere generatie vervolgd werden en bedreigd werden met vernietiging.

Juist op dit punt kunnen we iets leren van de geschiedenis. Hoewel het waar is, dat het enige dat wij uit de geschiedenis leren is “dat we niets van het verleden hebben geleerd”, kunnen we op dit punt juist veel meenemen voor de toekomst. We moeten trots zijn op ons Jodendom, het volledig beleven en naleven.

Wanneer onze kinderen naar ons luisteren en zich netjes gedragen, zijn wij trots op hen. Wanneer zij zich misdragen, moeten wij hen straffen, hoe vervelend wij dat ook vinden. Hetzelfde geldt in onze relatie met het Opperwezen. Wij kunnen een schitterende toekomst tegemoet gaan wanneer we leven zoals G’d dat van ons verlangt.

Speciale opdracht

We zullen nooit begrijpen waarom G’d de massaslachtingen gedurende de Kruistochten, de Inquisitie, de pogroms en de Holocaust heeft toegelaten. Niettemin rechtvaardigt het feit dat ons volk, hoewel klein in aantal en ver weg van zijn thuisland, toch alles heeft overleefd – terwijl machtige beschavingen verloren zijn gegaan – de conclusie: dat G’d een speciale opdracht heeft voor het Joodse volk.

Israël zal voort blijven bestaan, omdat G’d de Bewaarder is van dit volk. Am Jisra’eel chaj!