Zowel Qatar als Turkije hebben Hamas jarenlang financieel en politiek gesteund en haar leiders onderdak geboden. Hun hernieuwde betrokkenheid zou, zo wordt gevreesd, “Iran via de achterdeur” terugbrengen in Gaza. Volgens meerdere rapporten werkte Iran nauw met Hamas samen bij de voorbereiding van de aanval van 7 oktober en gaf Teheran op 2 oktober 2023 in Libanon groen licht voor de aanval. Ondanks zware schade door Israëlische en Amerikaanse luchtaanvallen is er geen teken dat Iran bereid is Israëls bestaansrecht te erkennen of afstand te nemen van zijn gewapende bondgenootmilities in Gaza, Libanon, Irak en Jemen.

Hechte banden

De banden tussen Iran, Qatar en Turkije blijven sterk. “Te midden van toenemende spanningen met Israël heeft Qatar zich verder richting Teheran bewogen”, meldde het medium Iran International in december 2024. Tijdens een bezoek van de Iraanse president Masoud Pezeshkian aan Doha bespraken beide landen nauwere samenwerking op economisch, energie- en onderwijsgebied, en de vrijgave van zes miljard dollar aan bevroren Iraanse tegoeden. Volgens analisten draait die samenwerking minder om stabiliteit dan om macht en invloed.

Ook Turkije intensiveerde zijn betrekkingen met Iran. In 2024 tekenden beide landen tien akkoorden over energie, handel en transport tijdens een bezoek van de toenmalige Iraanse president Ebrahim Raisi aan Ankara. Achter de economische façade ging het overleg vooral over regionale veiligheid – feitelijk gericht op het versterken van Iraanse invloed.

Gevaarlijke trend

Israëlische diplomaten en veiligheidsfunctionarissen zien hierin een gevaarlijke ontwikkeling. Minister van Buitenlandse Zaken Gideon Sa’ar beschuldigde Turkije er begin 2025 van samen te werken met Iraanse pogingen om wapens naar Hezbollah in Libanon te smokkelen. Turkije, onder president Recep Tayyip Erdoğan, geldt volgens het Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center als een van Hamas’ belangrijkste strategische partners. Het land verleent Hamasleiders burgerschap, biedt hen onderdak en fungeert als centrum voor fondsenwerving en het plannen van terreuraanslagen – ook die van 7 oktober.

Qatar speelt eveneens een sleutelrol in de financiering van Hamas. In de afgelopen twee decennia vloeide ruim 1,8 miljard dollar vanuit Doha naar de organisatie. In 2021 beloofde Qatar nog 360 miljoen dollar per jaar aan steun voor Gaza, deels voor salarissen van Hamasfunctionarissen. Geheime documenten die door het Israëlische leger werden buitgemaakt tonen een jarenlange samenwerking tussen Qatar en Hamas. Doha zou niet alleen hebben geprobeerd vredesinitiatieven van de VS te ondermijnen, maar ook Egyptes rol als bemiddelaar te verzwakken ten gunste van Turkije en Iran.

Volgens die documenten noemde Hamasleider Ismail Haniyeh in 2009 Qatarees geld “de levensader van Hamas”. In 2021 meldde hij dat de emir van Qatar “discreet” miljoenen aan Hamas had verstrekt. Qatarese en Hamasfunctionarissen bespraken zelfs het trainen van Hamasstrijders op militaire bases in Qatar en Turkije en het opnemen van Palestijnen die uit Syrië waren gevlucht in Hamasbataljons in Libanon.

In 2019 drong Hamasleider Khaled Mashaal er bij de Qatarese emir op aan gezamenlijk Trumps “Deal of the Century” te dwarsbomen. Twee jaar later riep Yahya Sinwar, het brein achter de aanval van 7 oktober, Haniyeh op Turkije en Qatar een leidende diplomatieke rol te geven “samen met Iran” in de strijd tegen Israël.

Uit op herstel van Hamas

Israëlische militaire bronnen waarschuwen daarom dat een rol voor Qatar en Turkije in de wederopbouw van Gaza “catastrofaal” zou zijn. Een hoge legerofficier zei: “Qatar en zeker Turkije mogen geen voet meer aan de grond krijgen in Gaza. De Verenigde Arabische Emiraten, Egypte en Jordanië haten Hamas en zijn werkelijk bezorgd om de Palestijnen. Maar Qatar was de belangrijkste financier van Hamas vóór 7 oktober. Er is geen garantie dat nieuw geld niet opnieuw in Hamas’ militaire vleugel terechtkomt.”

Critici vrezen dat Qatar en Turkije, met Iraanse steun, vooral uit zijn op het herstel van Hamas’ militaire en bestuurlijke macht – al dan niet onder een andere naam. Sinds het begin van de oorlog hebben beide landen Israël scherp veroordeeld en openlijk partij gekozen voor Hamas. Hun rol in Gaza zou, aldus Israëlische analisten, “de bron van het probleem versterken in plaats van vrede te bevorderen.”

Onder hun huidige leiders zullen Qatar, Turkije en Iran, zo luidt de conclusie, geen stabiele en vreedzame toekomst voor de Gazastrook garanderen, maar eerder de cyclus van extremisme en geweld bestendigen.

Dit artikel (ingekort) is met toestemming overgenomen van Gatestone Institute, gatestoneinstitute.org.

Dit artikel verscheen eerder in onze maandkrant Israël Aktueel. Klik hier om gratis abonnee te worden!