Hij had gestudeerd, aan de universiteit, en had een titel: organisatiedeskundige. “Ik heb negen jaar bij een kantoor gewerkt. Iedere dag van negen tot zes uur. Tot ik er genoeg van had. Ik leef maar één keer en wil niet de rest van mijn leven achter een bureau doorbrengen.” Toen was hij taxichauffeur geworden. “Wat een vrijheid.” Hij vroeg me of ik kinderen had. Op mijn ‘nee, helaas niet’, reageerde hij: “Als het daarboven zo voor jou geregeld is, dan zal dat een reden hebben. We begrijpen niet altijd waarom iets gebeurt. Geniet van iedere dag, van ieder moment, dat is waar het leven over gaat.”

Hij bleek in een nieuwe wijk te wonen. “Het is gemengd: Joden en Arabieren. Dat gaat prima, waarom ook niet.” Het enige, vertelde hij me, wat jammer is, is dat er nog geen gemengde scholen in Israël zijn. Onze dochter gaat naar een Arabische school. Ik vertelde hem dat er wel degelijk gemengde scholen zijn. Met zowel een Israëlisch als een Arabisch sprekende juf voor de klas. Hij leek verrast, het was de eerste keer dat hij erover hoorde. “Ik ga erachteraan, dank je wel.” Jammer dat hij mijn blogs bij Christenen voor Israël niet kan lezen, want ik schreef er vier jaar geleden al over.

Hand in hand

“Ik spreek Arabisch tegen mijn Joodse klasgenoten en als ze mij niet verstaan, zeg ik het nog een keer in het Ivriet”, vertelt Mohammed (14 jaar). Hij is leerling op één van de Hand in Hand scholen in Israël.

Zijn moeder: “Op Arabische scholen is het verboden over politiek te praten. Op de Hand in Hand school wordt over alles gesproken. Toen Yasser Arafat overleed, was dat een onderwerp waar uitgebreid aandacht aan besteed is. Alles wordt van beide kanten belicht. Dat geeft mij het gevoel dat de kinderen een band hebben met hun eigen volk en hun geschiedenis kennen, maar ook weten wat er in de ander omgaat.”

Ook al wonen Arabieren en Joden in hetzelfde land, er zijn nog maar weinig gemengde dorpen in Israël en ook het schoolsysteem is nog steeds vrijwel geheel gescheiden. Het Hand in Hand centrum voor Joodse en Arabische opvoeding is opgericht om daar verandering in te brengen.

Jodie Cohen-Asaraf, een van de directeuren van Hand in Hand: “In 1998 was het revolutionair wat de stichters wilden bereiken: een alternatief schoolnetwerk voor Arabieren en Joden, gebaseerd op integratie, twee talen, multiculturalisme en gelijkheid. Het was een moedige stap en zal uiteindelijk hopelijk leiden tot een verandering in de Israëlische maatschappij.”
In de vijf scholen die er nu zijn, wordt aan meer dan negenhonderd Arabische en Joodse leerlingen les gegeven. En dat gebeurt zowel in het Arabisch als in het Hebreeuws.

Jody: “Wij worden erkend door het Ministerie van Onderwijs en krijgen net als andere scholen subsidie. Alleen is die subsidie maar voor één leraar per klas. In onze klassen zijn altijd twee docenten aanwezig, een Arabische en een Joodse.”
Elkaars taal spreken van jongs af aan is de eerste stap in het doorbreken van de negatieve vooroordelen die de kinderen van elkaar hebben. De volgende stap is een actief multicultureel leerplan waarbij de leerlingen les krijgen over de concepten en gebruiken van de verschillende religies, tradities, geschiedenis en cultuur.

Jody: “De feestdagen worden ook samen gevierd. Niet om hetzelfde te gaan denken, maar om elkaar te begrijpen. Het gaat er om dat we respect voor elkaar leren opbrengen.” De leerstof is zó samengesteld dat altijd beide kanten worden belicht. Dat geldt voor zowel de relatie met Israël als ook de religie en de geschiedenis van beide culturen. Jody; “Een heikel onderwerp is ieder jaar de verschillende benaderingen van wat er gebeurd is in 1948. Dat was het jaar van de oprichting van de staat Israël. Het conflict wordt niet genegeerd. Door middel van discussies en activiteiten proberen we begrip voor elkaar te krijgen.”

Silgalit heeft twee dochters op de Hand in Hand school. Zij is Joods en in Israël geboren. “We hebben onze dochters naar deze school gestuurd, omdat wij geen andere geschikte school vonden. Het was in eerste instantie dus niet echt een bewuste keuze. Maar het systeem sprak mij wel aan. Ik ben opgevoed met de gedachte dat er ook een oor moet zijn voor de andere kant, de andere partij. Het is wat verwarrend soms. Bijvoorbeeld op onafhankelijkheidsdag. En toch brengen de kinderen die dag samen door en dat gaat goed. Wat ik moeilijk vind, is dat mijn kinderen in de klas zitten met kleinkinderen van mensen die tegen ons gevochten hebben in de verschillende oorlogen. Het heeft mij nog meer doen beseffen dat niets simpel is, maar wel dat alles mogelijk is.”

Jody:’ De filosofie van onze school is dat je moet kunnen luisteren en proberen te begrijpen wat de ander zegt, ook al ben je het er niet mee eens. Wij gaan uit van de wil om samen te leven, hoe verschillend we ook zijn. De leerlingen leren hun eigen identiteit te waarderen zonder een andere mening te denigreren. Zo ontwikkelen ze het vermogen om in een complexe maatschappij te leven en de tweespalt in onze samenleving te overwinnen.”

De leerlingen en hun ouders varen er wel bij. Shafiq en Widad zijn Arabieren en alle vier hun kinderen gaan naar de Hand in Hand school. Widad:”Het is belangrijk dat mijn dochters zich, ondanks dat ze deel uit maken van een etnische minderheid, niet minder voelen wat betreft kennis en opleiding.
Shafiq:”Een school behoort geen eiland te zijn, afgesneden van de wereld. Het moet een plek zijn waar alles besproken wordt. Het is niet makkelijk, want er blijft veel controverse tussen ons en we blijven in twee werelden leven. Maar onze kinderen leren een dialoog niet uit de weg te gaan en dat is het begin van een nieuwe beweging.”

Jody: “De innige vriendschappen die ontstaan op onze scholen tussen Arabieren en Joden zijn bijzonder. Niet alleen worden de kinderen vrienden en brengen ze middagen en weekenden samen door, maar het slaat ook over op de ouders. Zij komen samen in klassenverband en schoolcomités, raken bevriend en gaan soms samen op vakantie.”

Hand in Hand wordt gesteund door lokale gemeenten, stichtingen en donaties uit binnen – en buitenland. Er zijn ambitieuze plannen voor de toekomst om scholen in het hele land te krijgen. Dat is nodig want er zijn intussen lange wachtlijsten.
Op een moment dat vrede ver weg is, lijkt de boodschap dat Arabieren en Joden wel degelijk samen kunnen leven en leren belangrijker dan ooit.