Holocaustoverlevenden die in april deelnamen aan de March of the Living (MOTL) en samen met bevrijde gijzelaars en overlevenden van het bloedbad van 7 oktober 2023 liepen, voelden zich genoodzaakt om hun leed en diepe verbondenheid met degenen die nog steeds gevangen worden gehouden, te delen.

'We begrepen elkaar'

Holocaustoverlevende Naftali Fürst zei: "Ik heb met een bezwaard hart gekeken naar de pijnlijke beelden van onze gevangen zonen die de afgelopen dagen zijn getoond. De holle gezichten en fragiele lichamen van Rom en Evyatar, vastgehouden door de wrede terroristen van Hamas en Islamitische Jihad in Gaza, brengen me decennia terug in de tijd. Ik heb Auschwitz en Buchenwald overleefd. Ik weet wat honger is. In de kampen kregen we rantsoenen brood en waterige soep. We hadden zo'n honger dat we zelfs gras aten als we dat konden vinden. Ik herinner me de vernedering – het volledig ontnemen van onze menselijke waardigheid. Ik ken de angst, de terreur.”

Fürst herinnerde zich hoe hij zich voelde toen hij op 8 februari de vrijlating van gijzelaar Eli Sharabi zag. “Toen Eli Sharabi uit gevangenschap werd vrijgelaten, was ik diep geschokt. Ik moest denken aan hoe ik eruitzag toen ik uit Buchenwald werd bevrijd. Toen ik Eli ontmoette op Holocaust Memorial Day in Polen tijdens de March of the Living, kon ik mijn tranen niet bedwingen. Ik omhelsde hem en vertelde hem dat ik na 1033 dagen was bevrijd. We hoefden niets te zeggen. We begrepen elkaar.”

Fürst voegde hieraan toe: "Toen we trots stonden – 80 overlevenden van de Holocaust die de March of the Living aanvoerden, 80 jaar na hun bevrijding uit de kampen – omhelsden we de overlevenden van de gevangenschap en zeiden we tegen hen: er is troost, er is hoop. Wij, de overlevenden van de Holocaust, zijn het levende bewijs dat je na de hel je leven weer kunt opbouwen, zelfs een gelukkig leven. Maar we kunnen niet beginnen met die wederopbouw voordat ze allemaal thuis zijn – zowel de levende gijzelaars als de gesneuvelden. Zwijgen is een morele smet. We moeten onze stem verheffen en alles doen wat in ons vermogen ligt om hen snel terug te halen.”

‘Een tweede holocaust’

Holocaustoverlevende Dvora Weinstein zei: “Voor mij was 7 oktober een tweede holocaust. Toen ik de huizen in Be'eri in brand zag staan, zag ik mezelf – een vijfjarig meisje – toekijken hoe mijn huis afbrandde. Ik heb vier jaar lang honger geleden. Toen ik de foto van Evyatar zag – vel over been – kon ik nauwelijks ademen; het deed zo'n pijn, ik voelde een druk op mijn borst.”

Ze voegde eraan toe: “We hadden geen hoop dat iemand ons zou komen redden. Ik heb het alleen overleefd omdat mijn moeder me elke dag zei dat ik moest blijven leven om het land Israël te bereiken. Onze gijzelaars hebben hoop – hoop dat de IDF hen komt redden, dat wij hen redden. We moeten hen naar huis brengen voordat het te laat is.”

Holocaustoverlevende Sarah Weinstein zei: “Ik zal de honger nooit vergeten. Drieënhalf jaar lang – een klein meisje in het bos, uitgehongerd. De foto's van onze gijzelaars die zijn gepubliceerd, brengen me terug naar dat bos, naar het kleine meisje dat ik ooit was. Ik heb het ergste overleefd; mijn moeder werd voor mijn ogen vermoord en mijn vader werd kort daarna gedood. Ondanks de vreselijke kou en de voortdurende honger heb ik het overleefd. Ik heb geleefd.”

Ze voegde eraan toe: “Mijn hart gaat uit naar de gijzelaars en hun families, en ik bid voor hun veilige terugkeer. We kunnen pas beginnen te genezen van wat er is gebeurd als iedereen weer thuis is. Ik en mijn mede-overlevenden van de Holocaust zullen er zijn om de gijzelaars te omhelzen en te steunen.”

'Terug in de tijd'

Holocaustoverlevende Israel Shaked, die de Holocaust in Hongarije overleefde en naar het wrede kamp Mauthausen in Oostenrijk werd gedeporteerd, waar hij uiteindelijk werd bevrijd, was ook geschokt door de beelden.

“Ik werd geconfronteerd met de gruwelijke beelden van de gijzelaars in Gaza. Hun lichamen zijn pijnlijk mager – bijna Muselmänner – hun ogen zijn angstig en leeg, hun gezichten getekend door wanhoop en hopeloosheid”, zei hij. “Deze beelden brengen me terug naar die donkere dagen – naar de hel, de honger, het wees zijn en de angst.”

Revital Yakin Krakovsky, adjunct-directeur van de International March of the Living, zei: “De hartverscheurende beelden van onze gijzelaars in Gaza zijn zeer schokkend voor overlevenden van de Holocaust en brengen hen onmiddellijk 80 jaar terug in hun herinneringen. De Holocaust was uniek, maar het lijdt geen twijfel dat de gijzelaars in Gaza ondraaglijke omstandigheden doorstaan, waarvan sommige doen denken aan wat overlevenden van de Holocaust hebben meegemaakt. Honger is honger. Terreur is terreur. En het antisemitisme achter de misdaden van de nazi's en die van Hamas is onveranderd gebleven.“

Ze sloot af met de woorden: ”Tijdens de March of the Living in april jongstleden liepen overlevenden van de Holocaust zij aan zij met overlevenden van gevangenschap. De band tussen hen is diep – ze begrijpen elkaar door hun ogen. Ze hoeven het leed niet uit te leggen of in woorden te vatten – ze voelen het gewoon. Overlevenden als Naftali, Sarah, Dvora en Israel leren ons dat herstel mogelijk is. Maar zolang de gijzelaars niet zijn teruggekeerd, kunnen we niet beginnen aan het lange genezingsproces dat ons te wachten staat – individueel en als samenleving.”