Sluiten

Zoeken.

Het coronavirus - de vinger van G-d?

Door Yoel Schukkmann - 

4 september 2020

storyangel

Het coronavirus heeft een enorme verandering gebracht in onze samenleving. Over de hele wereld zijn er talloze coronamaatregelen van toepassing, en vooral dat wat ons geestelijk in leven houdt is ons of ontnomen of heel erg beperkt. Mensen maken zich zorgen over hun bejaarde ouders of grootouders die deze moeilijke tijd alleen moeten doorbrengen. Ouders maken zich zorgen over hun kinderen op school (of juist over het feit dat er geen normaal onderwijs is), en veel mensen maken zich zorgen om hun inkomen. Iemand klaagde laatst nog bij me: "dit kan toch niet zo doorgaan!?"

De Jeruzalemse rabbijn Tswi Meir Silberberg merkte ooit op: “Er zijn pessimisten die zeggen dat het glas half leeg is. Er zijn optimisten die zeggen dat het glas halfvol is. Maar wij weten dat beide ongelijk hebben. Het glas is altijd helemaal vol. G-d vult het voor de helft met water en voor de helft met lucht, en dit is precies wat wij nodig hebben."

De Thora-commentator Rasji (1040-1105) legt in het begin van het boek Exodus uit dat G-d het Joodse volk telt om ze te laten weten hoe groot Zijn liefde voor hen is. Daaruit blijkt dat Rasji ook bedoelt dat de slavernij in Egypte zelf ook was vanwege G-d’s liefde voor ons - het glas is helemaal vol. Dit is het perspectief dat wij moeten hebben in deze moeilijke coronatijd. Dat fascinerende mengsel van water en lucht, dat door koning David "Uw stok en Uw staf” (Psalm 23:4) wordt genoemd en door economen de "wortel en de stok", is door G-d zelf zorgvuldig ontworpen en gepersonaliseerd voor een ieder van ons.

Is er ooit een moment geweest dat zo duidelijk “dit is de vinger van G-d” zei als nu?

G-ds hand

Wij geloven niet alleen dat G-d de wereld heeft geschapen, maar ook dat Hij ten allen tijde de leiding heeft in deze wereld. Er is geen twijfel dat het coronavirus de levenskijk van veel mensen heeft veranderd. In het Hebreeuws zeggen wij Ein Od Milvado: er is geen andere macht of kracht dan G-d alleen.

Het coronavirus heeft het leven wereldwijd ongelofelijk veranderd. Een minuscuul stukje DNA bracht maatschappijen tot stilstand en economieën staan opeens op hun kop. Is er ooit een moment geweest dat zo duidelijk “dit is de vinger van G-d” zei als nu? De ‘hand van G-d’ is duidelijk aanwezig voor iedereen die zijn ogen opent. En dan te bedenken dat dit alles escaleerde vlak voor Pesach toen de “de vinger van G-d” (Exodus 8:19) zo duidelijk gezien kon worden in het oude Egypte.

Wij geloven dat er ‘G-ddelijke leiding’ is in de wereld. Misschien kunnen we zelfs zeggen dat de coronatijd onze waardering hiervoor zelfs wat beïnvloed heeft. Het is waar dat ons inkomen hard is geraakt. Ikzelf kan uit ervaring spreken dat het in deze tijd moeilijk is om van salaris tot salaris te leven, als er bijna geen salaris is. En toch zijn hier en daar tekenen die ons laten zien dat G-d voor ons zorgt.

Ik zal een voorbeeld geven: een paar dagen geleden deed de 20-jaar oude koelkast van onze buren het niet meer. Het had geen zin om deze te repareren en zij moesten daarom een nieuwe kopen. Een zeer dure aankoop voor een familie met tien kinderen. Onze buurvrouw, die lerares is, kwam bij ‘toeval’ in contact met iemand die haar vroeg wat haar man doet. “Hij leert [Thora] in Kollel (leerhuis voor getrouwde mannen)” antwoordde ze. Een paar minuten later kreeg onze buurvrouw een telefoontje, van deze zelfde persoon, dat ze naar een bepaalde winkel kon gaan om een nieuwe koelkast - gratis - uit te kiezen ...

Besef van G-ds leiding

Maar we hoeven niet eens naar anderen te kijken om G-d’s leiding te zien. Als wij alleen maar onze ogen openen zullen wij deze ‘leiding’ keer op keer zien in onze levens, en zullen we het steeds meer waarderen. Als we naar de afgelopen jaren kijken, zien we dat er relatief gezien maar weinig dingen waren in de wereld die ons geloof dat G-d de volledige leiding heeft over de wereld, zo versterkt en naar voren heeft gebracht, als deze coronatijd.

“Over het algemeen leidt G-d de wereld.” zei rabbijn Jitschak Hutner (1906–1980) altijd tegen mensen die dachten dat ze alles onder controle hadden: Mensen die arrogant of onwetend waren, of zelfs geloofden dat hun rijkdom, gezondheid, kennis of macht hen immuun maakte voor de beproevingen en uitdagingen van het leven.

Bijna 100 jaar geleden, toen verwoestende aardbevingen in China tienduizenden mensen het leven lieten, ondernam de rabbijn Jisrael Meir Kagan (1838-1933) een gedeeltelijk vasten op zich en drong er bij het Joodse volk op aan om tesjoeva te doen (terug te keren naar G-d). Twee jaar later, toen Rusland werd getroffen door een krachtige aardbeving, waarbij hele steden werden verwoest en vele doden vielen, schreef rabbijn Kagan er een krachtige brief over:

“De begripvolle persoon zal beseffen dat G-d ons aanspoort om tot inkeer te komen en ons alles laat zien dat Hij de macht heeft om te doen wat Hij maar wil, en geen van Zijn schepselen, Boven [in de Hemel] of beneden [op aarde] kan Hem vertellen wat te doen ... "

Zelfs wanneer er iets gebeurt aan de andere kant van de wereld mogen we dit zien als een ‘wake-up call’ van G-d om ons aan te sporen terug te keren naar Hem.

Waarom?

Natuurlijk blijft er nog steeds een grote vraag. Als wij zeggen dat alles wat er in wereld gebeurt G-d’s wil is, en voor ons eigen goed is, waarom laat Hij dan lijden toe, en stuurt Hij niet meteen het goede? Het antwoord op deze vraag weten wij gewoonweg niet. Dit is iets dat wij niet kunnen weten en ik ook niet wil weten. Allereerst, G-d is G-d. En wij zijn slechts mensen, wij kunnen Hem niet volledig begrijpen.

De Romeinse keizer vroeg ooit aan rabbi Jehosjoea om bewijs dat G-d bestaat; hij wilde G-d zien. Rabbi Jehosjoea nam hem mee naar buiten en zei tegen hem om in de zon te kijken. De Keizer antwoordde dat hij dat niet kon. Hij probeerde het, maar het was onmogelijk. “Als U nog niet eens in de zon kan kijken - die slechts een schepping van G-d is - hoe denkt U dan om G-d te kunnen zien?”

Waarom zou ik niet eens het antwoord willen weten op deze vraag? Misschien zou dat mij wel juist meer bemoediging geven? Maar nee. Het is niet omdat de vraag mij niet dwars zit, maar juist omdat - als ik het antwoord wist - de vraag mij niet meer dwars zou zitten! Het antwoord ligt in de woorden van Rabbi Jehosjoea. Als ik G-d kon begrijpen dan zou ik Hem zijn. Maar wij geloven in Hem, en wij vertrouwen dat wat Hij ook doet goed is. Als wij dat niet zouden geloven, dan zou er geen reden meer zijn om nog verder te leven.

Om hier emotioneel en zelfs 'boos' om te zijn op G-d is niet eens zoiets slechts.

Boos

De vraag waarom er zoiets is als een coronavirus (of welke andere ziekte dan ook), en waarom wij nu moeten lijden onder een economische crisis, kan ook gesteld worden op een meer algemene manier: “Waarom gebeuren slechte dingen bij goede mensen?” Al eeuwenlang stelt de mensheid deze vraag. Het antwoord is nog altijd niet gegeven.

Om hier emotioneel en zelfs 'boos' om te zijn op G-d is niet eens zoiets slechts. Wanneer er tragedies gebeuren dan horen wij geschrokken te reageren - en misschien zelfs boos te zijn naar G-d toe. Dit is wat Abraham deed toen G-d dreigde om Sodom te vernietigen (“Zal de heerser van de Wereld niet rechtvaardig handelen?”). En dat is hoe Mozes reageerde toen G-d hem - zoals vermeld in de Talmoed - een visioen liet zien van toekomstige gebeurtenissen, met name de gruwelijke moord van Rabbi Akiwa (een van de meest wijze rabbijnen die door de Romeinen werd geëxecuteerd omdat hij Thoralessen gaf): “Is dit de beloning voor de Thora?!”

En dit is hoe alle grote Joodse leiders –van Abraham tot aan onze generatie - reageerden. Rabbijn Levi Yitschak van Berditchev en andere chassidische Rebbes confronteerden G-d constant voor Zijn daden. Ja, wij accepteren dat alles voor het goede is, maar wij kunnen nog steeds vragen om “goeds” dat wij kunnen begrijpen. Want, als wij 'koud' zouden reageren op tragedies dan is er iets mis met onszelf.

Wanneer je op die manier boos bent op G-d is dat waarschijnlijk gebaseerd op twee veronderstellingen: 1: G-d is goed en doet alleen goed. 2: G-d is in volledige controle van de wereld. Beide veronderstellingen zijn absoluut waar. Dus wanneer er 'slechte' dingen gebeuren, dan kijken wij op naar Hem en vragen wij wat er gaande is. Maar door een antwoord op die vraag te verwachten, maken wij nog een derde veronderstelling: namelijk, dat wij G-d’s wegen kunnen begrijpen.

G-d begrijpen?

G-d heeft ons hersenen gegeven. De mensheid heeft onder meer elektriciteit ontdekt en heeft allerlei uitvindingen gedaan ... Daardoor verwachten wij nu dat we alles kunnen begrijpen. Dit is natuurlijk nogal absurd. En dat is ook waarom al deze Joodse leiders, zoals Abraham, Mozes en anderen, doorgingen om G-d te dienen met een ultieme toewijding en liefde; zelfs na hun uitbarstingen over Zijn daden.

Waarom verlieten zij G-d niet gewoon en gingen zij niet verder met iets wat logischer was? Omdat zij begrepen dat de Schepper van Hemel en Aarde en de hele natuur en alles wat erin is, dat deze Schepper oneindig veel groter is dan wat wij kunnen begrijpen. Er is een reusachtige kloof tussen ons kleine verstand en dat van de Schepper.

Wij verwachten niet van een klein kind om te begrijpen waarom hij wordt gestoken met een naald terwijl volwassen mannen in lange witte jassen hem vasthouden voor de ogen van zijn ouders die er maar bij staan en hem niet beschermen voor dit 'kwaad'. Hoeveel te meer geldt dit niet voor ons en G-d’s daden. Alleen al het feit dat wij slechts iets begrijpen, is al een groot wonder en genade van G-d. Dus is het absoluut niet verbazingwekkend dat er dingen zijn die wij niet begrijpen.

De echte vraag dat wij zouden moeten stellen is: “Waarom heeft G-d een wereld geschapen waarin wij het lijden niet kunnen begrijpen? In de Thora legt G-d uit hoe wij de wereld moeten 'genezen' [lees: verbeteren]. Waarom legt Hij ook niet uit waarom hij het lijden heeft geschapen?”

De wereld 'genezen'

Het antwoord hierop is dat als wij het lijden zouden begrijpen, we niets zouden doen om het te verhelpen. En dat is juist onze hoofdtaak in deze wereld: om de wereld te ‘genezen’ en om haar wonden te helen. Zelfs het vreselijkste ziekte-lijden en de gruwelijkste oorlogsmisdaden zouden niet makkelijker voor ons moeten zijn om te begrijpen als het lijden van een klein kind, of welke ander vorm van onrechtvaardigheid.

Gebeurtenissen als pandemieën (of zelfs de Sjoa of terreuraanslagen) maken het alleen maar duidelijker dat wij geen echte antwoorden hebben. En dat is precies wat G-d bedoelde voor ons: niet om leuke antwoorden te geven, maar om de wereld te verbeteren zodat het niet nogmaals kan gebeuren.

Verder ben ik van mening dat wij geen uitleggingen en excuses moeten zoeken voor G-d. Als wij precies zouden weten waarom bepaalde dingen gebeurden dan zouden wij onze compassie verliezen voor anderen. Wij zouden dan zeggen dat, “ah ja.. Pietje heeft zijn been verloren om deze-en-deze reden. Zeer logisch! Doei!”.

Maar juist omdat wij het niet begrijpen, voelen wij voor een ander. Hetzelfde geldt voor wanneer er ‘slechte’ dingen gebeuren met ons en wij eronder lijden. Elke keer dat wij G-d’s geboden volgen, Zijn Thora en de gebruiken en wetten die Hij heeft ingesteld bestuderen, helen wij deze wereld beetje bij beetje.

Mogen wij snel een perfecte en geheelde wereld zien.

Israëlnieuws

via WhatsApp

Ontwerp zonder titel

De auteur

Yoel Schukkmann

Yoel Schukkmann groeide op in Nederland, waar hij chassidisch werd, wat wij zouden noemen 'ultra-orthodox' Joods. Hij verhuisde daarom in zijn tienerjaren naar Israël om in een jesjiewa te leren....

Doneren
Abonneren
Agenda