Geografische ligging

De eerste manier is de geografische ligging. Als de bron een bepaalde plaats beschrijft als liggend op de top van een berg, heeft het geen zin om archeologische opgravingen te doen aan de Middellandse Zeekust.

Hetzelfde geldt voor het identificeren van de tweeduizend jaar oude vissersplaatsen rond het Kinneretmeer. Welk bord het ministerie van Toerisme ook op de wegen zet om de pelgrims te lokken, als de plaats op de hellingen van de Golanhoogte ligt, ver weg van en boven de zeespiegel, dan is het redelijk om aan te nemen dat het geen vissersplaats was. Dat is het geval met Chorazin. Terwijl het huidige Kapernaüm het Kapernaüm van vroeger is, hebben de indrukwekkende archeologische resten op de als Chorazin geïdentificeerde plaats niets te maken met het in het Nieuwe Testament genoemde Chorazin.

Aanwijzingen

Andere instrumenten die worden gebruikt om plaatsen te identificeren zijn keramiek, munten en organisch materiaal. Botten van dieren kunnen worden gedateerd met behulp van koolstofdatering, niet alleen om hun leeftijd vast te stellen, maar ook welke botten het werkelijk zijn. Er zijn een paar vindplaatsen waar alleen botten van koosjere dieren zijn gevonden, wat getuigt van vroege Joodse bewoning.

Een andere manier om een plaats te identificeren is via dagboeken en verslagen. Honderden jaren geleden hielden reizigers naar het Heilige Land verslagen bij van hun reizen en gaven zij gedetailleerde beschrijvingen van wat zij zagen.

Een andere aanwijzing is om te kijken wanneer men voor het eerst geloofde dat de plek een bepaalde heiligheid bezat. Christenen markeerden vaak kruisen op muren en Joden maakten inscripties van menora’s. Hoe eerder dit soort verering plaatsvindt, hoe waarschijnlijker het is dat de plaats authentiek is.

De plaatsnaam

Een interessant stukje van de puzzel in al dit speurwerk, is de naam van de plaats.

Duizenden jaren geleden waren Galilea en de Golanhoogte bevolkt door honderden Joodse gemeenschappen. Met de verwoesting van de Tempel vluchtte het verbannen Joodse volk uit Jeruzalem naar het noorden. Na verloop van tijd bevolkten meer Joodse gemeenschappen deze gebieden. Dit veranderde met de islamitische verovering in de zevende eeuw. Vooral Galilea was een favoriete woonplaats van de Arabieren.

De voormalige Joodse dorpen werden Arabische nederzettingen en de namen werden veranderd in het Arabisch, maar verbazingwekkend genoeg behielden de Arabieren de Joodse namen. Een voorbeeld is de stad die tegenwoordig bij Joden en Arabieren bekend staat als ‘Jish’. Jish is de oude stad Gush Halal, die voor het eerst genoemd werd door de Joodse historicus Josephus. Het was de woonplaats van een van de grote Joodse leiders die deelnamen aan de opstand tegen Rome. Onder de Ottomanen, vijftienhonderd jaar later, waren er geen Joden meer in de stad. Toch behielden de Arabieren de naam van de stad. Met hun dialect werd de harde G in ‘Gush’ al snel ‘J’. De ‘oe’ klank werd een ‘ie’ en voor je het weet werd ‘Gush’ ‘Jish’. Zo werkt taal. De namen van de meeste Arabische steden en dorpen zijn Hebreeuwse namen met een Arabisch accent.

Gebrek aan fysiek bewijs

Wat voor het noorden van Israël geldt, geldt niet automatisch ook voor het zuiden. We weten uit de Bijbel dat gebeurtenissen zoals de Exodus, de omzwervingen in de woestijn en het geven van de Thora plaatsvonden op specifieke plaatsen in de woestijn in het zuiden, maar we weten niet precies waar. Tijd, weer en erosie vernietigen veel - en soms alle - bewijzen en gezien de uitgestrektheid van de woestijn en de afwezigheid van voor nomaden ongeschikte materiële cultuur, weten we soms niet eens waar we moeten zoeken. Het gebrek aan fysiek bewijs doet menig scepticus de wenkbrauwen fronsen. Een gebrek aan fysiek bewijs is echter geen bewijs dat een Bijbelse gebeurtenis niet heeft plaatsgevonden. Een gebrek aan bewijs is simpelweg een gebrek aan bewijs, maar het is ook een uitnodiging om nieuwsgierig te zijn.

De omzwervingen van de Israëlieten kunnen, volgens de grenzen beschreven in het boek Numeri, hebben plaatsgevonden in elk deel van de woestijnvlakte in de huidige moderne staat, tot aan de noordelijke punt van de huidige Kibboets Sde Boker - de vroegere woonplaats van Ben Gurion. Dit maakt het gebied van Beer Sheba vandaag de dag, de Bijbelse Negev. Het gebied dat nu bekend staat als de Negev is niet de Negev van onze voorouders. De Negev van Israël is de wildernis die in de Hebreeuwse Bijbel wordt genoemd.

Ben Gurion was een man die van de Bijbel hield en het tot zijn missie maakte om de Bijbelse cultuur en geschiedenis in de Israëlische samenleving te brengen. Hij begon met het organiseren van een jaarlijkse Bijbelwedstrijd op Israëls Onafhankelijkheidsdag, een traditie die tot op de dag van vandaag in stand wordt gehouden.

Een Hebreeuwse naam geven

Ben Gurion drukte ook op andere manieren zijn stempel. Wij kunnen Ben Gurion bedanken voor de Hebreeuwse wegwijzers in de huidige Negev, die Bijbelse namen dragen als Zin, Paran, Eliphaz en Amram. Toen Ben Gurion een jaar na de Onafhankelijkheidsoorlog door de woestijn reed, viel het hem op dat er geen Hebreeuwse namen bestonden voor de bergen, rivierbeddingen en rotsformaties. Hij schreef in zijn dagboek: "We moeten deze plaatsen Hebreeuwse namen geven, oude namen als dat mogelijk is, en zo niet, een moderne". Voor dit doel richtte hij het ‘Comité voor het toekennen van Hebreeuwse namen in de Negev’ op. Bijna een jaar lang kwam het comité drie keer per maand bijeen. Het resultaat was dat zij 561 namen toekenden aan indrukwekkende geografische kenmerken in de Negev. Voor het eerst in duizenden jaren hadden bergen, valleien, rivierbeddingen, bronnen en waterpoelen Hebreeuwse namen.

De namen werden niet willekeurig gekozen. De inspiratiebron was de Bijbel. De met zandsteen omzoomde droge rivierbedding in de West-Arava die de Arabieren ‘Seil Imram’ (het kanaal van de wolmakers) hadden genoemd, werd in het Hebreeuws het gelijkluidende "Nachal Amram" naar Amram, de vader van Mozes. Ben Gurion, die geen chauvinist was, wist dat het belangrijk was ook de vrouwen te eren. Een zwarte granieten heuvel bij de ingang van de rivierbedding noemde hij ‘Givat Yocheved’ (Yocheveds Heuvel) naar de moeder van Mozes.

Een Hebreeuws thuisland

Nadat het comité zijn eerste werk had voltooid, instrueerde Ben Gurion alle nieuwe ministeries in de jonge staat Israël om in alle officiële correspondentie alleen deze nieuwe Hebreeuwse namen te gebruiken. Dit was nog maar het begin van de herovering van het historische thuisland. Naarmate meer en meer oude plekken werden opgegraven, begonnen er nieuwe dorpen, kibboetsen, steden en moshavs naast te verschijnen. Ze werden genoemd naar de historische overblijfselen in de buurt.

In de vijfenzeventig jaar sinds het ontstaan van het moderne Israël heeft de commissie aan meer dan 7000 nieuwe Joodse gemeenschappen en geografische kenmerken in het land Hebreeuwse namen gegeven. Of de locatie authentiek is of niet, is op de een of andere manier niet van belang. Het hernoemen van plaatsen met Bijbelse namen heeft de belangstelling gewekt voor de geschiedenis en de continuïteit van de terugkeer van het Joodse volk naar zijn geboorteland.