Toen ik in Jeruzalem was, zag ik een groepje uitgelaten jongeren bij een kraampje op straat staan. Ze draaiden reggae-achtige Joodse muziek en spraken de voorbijgangers aan om hen ‘de vreugde te laten voelen’. Ik raakte met ze in gesprek. Het bleken breslauers te zijn, oftewel volgelingen van Rabbi Nachman van Bratslav. Wie was deze rabbi, die tweehonderd jaar na zijn dood jonge mensen zodanig blijft inspireren dat ze de straat op gaan om anderen te laten delen in de vreugde?

Rabbi Nachman van Bratslav (1772-1810) was een kleinzoon van de bekende Baal Shem Tov. Hij had een heftige persoonlijkheid en een groot charisma, waardoor hij al snel leerlingen om zich heen verzamelde. Rabbi Nachman was een man die geplaagd werd door depressies en ziekte en ervaringen van de afwezigheid van God. Tegelijkertijd was de nabijheid van God het belangrijkste in zijn leven. Hij riep op tot vreugde, tot dansen, zingen en klappen. Hij riep zijn leerlingen op nooit te wanhopen. Zelf echter verlangde hij op een wanhopige wijze naar de komst van de Messias.

Later in zijn leven begon hij verhalen te vertellen. Dat zijn de beroemde vertellingen van Rabbi Nachman, die op het eerste gehoor al aanspreken, maar die een leven lang meegaan en telkens nieuwe inzichten blijven opleveren. Verhalen waarin koningen en koninkrijken, bedelaars en dieren een rol spelen. Verlossing is een centraal thema in al zijn verhalen, altijd is er iets kapot wat er hersteld moet worden, of dit nu materieel, relationeel of fysiek is. En: niets is wat het lijkt.

Centraal voor Rabbi Nachman stond het gebed en hij leerde zijn volgelingen te bidden alsof je met een vriend sprak, je hoofd naar de hemel gericht. Breslauers zijn nog steeds gewend zich per dag een uur af te zonderen (hitbodedut) om alleen te zijn met hun hemelse Vader. Een bekende uitspraak van de Rabbi was ook: “Maak gebeden van mijn verhalen.” Laat ze niet stollen, maar laat ze leven, als een gebed onder elkaar en naar God toe.

Rabbi Nachman heeft zelf niets opgeschreven, maar had een schrijver die zijn verhalen en leringen noteerde. Dat was Rabbi Nathan en hij heeft zijn werk goed gedaan. De verhalen en gebeden van Rabbi Nachman zijn verzameld in de Likutey Moharan, een lijvig werk. Hij wilde echter ook dat er een concretere, toegankelijkere versie verscheen, en dit werd de Kitsoer Likutey Moharan. Die staat vol gebeden, inzichten en praktische aanwijzingen.

Niets gebeurt zonder reden, zoals bijvoorbeeld blijkt uit les 45, die gaat over het klappen in de handen tijdens het gebed. Naast dat het ‘de vleugels van de longen’ opent, oftewel je gaat er beter door zingen, blijken er ook kabbalistische redenen te zijn om tijdens het bidden te klappen in de handen. Dit wordt dan in een halve pagina kort en bondig uiteengezet. Fascinerende teksten die duidelijk maken dat een gelovige nooit alleen is, maar deel uitmaakt van de grotere gemeenschap van gelovigen, maar ook van de geschiedenis van het volk van God en van de kosmos en haar geheimen.

Breslauers zijn vanaf het begin gezien als vreemde eenden in de bijt, onnozelaars en wereldvreemde, net te blije mensen. Maar dat maakt ze niets uit. Zij dansen en zingen in navolging van hun rebbe om uiting te geven aan hun vreugde in de Eeuwige van Israël.