Pésach is het belangrijkste en oudste Joodse feest dat begint op de veertiende niesan bij zonsondergang. Het feest duurt zeven dagen. Pésach markeert het ontstaan van Israël als volk. Met Pésach gedenkt het Joodse volk de gebeurtenissen waarbij God hen verloste uit de slavernij in Egypte en hen naar de vrijheid leidde. In de Sinaï openbaarde God zich aan Mozes en gaf Israël de tien geboden en de Thora. God maakte hen tot één volk.

De boodschap van Pésach is hoop, verlossing en vrijheid. Om dit te begrijpen was en is het belangrijk om dit goed te overdenken en dat is de reden dat Pésach zich heeft ontwikkeld tot het meest complexe en met zorg voorbereide Joodse feest. Een feest met eigen rituelen, regels en eten.

Gist en zuurdeeg

Tussen Poerim en Pésach zit precies één Joodse maand. In die tijd wordt het traditionele Joodse huis grondig schoongemaakt en worden alle graanproducten verwijderd. Voedingsmiddelen die gist bevatten zijn verboden gedurende het gehele Pésachfeest. Gist wordt vaak vergeleken met zonde. Door zeven dagen gist en zuurdeeg te vermijden, is er tijd om na te denken over de toewijding aan God en om uit te zoeken of er zonde is in je leven. Als dat zo is dan kun je die zonden vervolgens wegdoen uit je leven.

Het meest bekende Pésachgerecht is de matzàh (matse). Volgens de overlevering is dit typisch Pésachbrood, omdat de Israëlieten toen ze op de vlucht sloegen geen tijd hadden om brood te bakken. Het was ook het brood dat ze in de woestijn aten. Daarom is de matzàh het symbool voor zowel kwelling als vrijheid. Het wordt ook wel het ‘brood der smarten’ genoemd.

Om het Pésachfeest ten diepste te kunnen begrijpen, is een grondige geestelijke voorbereiding noodzakelijk. Het verhaal moet worden doorverteld van generatie op generatie. Zo blijft de boodschap nieuw en levend.

Sedermaaltijd

Het belangrijkste ritueel van Pésach is een speciale maaltijd, de Séder. Séder betekent ordening of orde. Er is een voorgeschreven volgorde bij de maaltijd met gebed, eten en drinken. Iedereen die aanzit aan de tafel heeft zijn of haar eigen Haggadàh (boek dat vertellen betekent). Deze Haggadàh vertelt de geschiedenis over de uitleiding uit Egypte. Er worden veel symbolen gebruikt bij deze maaltijd om het verhaal tot leven te laten komen. Het verhaal herinnert eraan dat het God is die de verlossing brengt en niet de mens. Een centraal thema tijdens het vertellen van de geschiedenis is het stellen van de vier vragen of ‘Waarom is deze avond anders dan andere avonden?’

Sedertafel

De sedertafel moet mooi gedekt zijn met verse bloemen en Pésachversieringen. Een van de voornaamste voorwerpen op de sedertafel is de sederschotel: een grote schaal gevuld met dingen die te maken hebben met de Exodus.

• Een gedenkbeen. Een lambotje dat herinnert aan de tiende plaag die de Egyptenaren trof, het sterven van de eerstgeborenen.
• Een ei. Symbool voor nieuw leven. Het wordt ook geassocieerd met treuren en bij de sedermaaltijd is het een herinnering aan de verwoesting van de tempel, die altijd wordt herdacht bij elke blijde viering.
• Bittere kruiden. Er wordt meestal mierikswortel gebruikt om de bitterheid van de slavernij te symboliseren.
• Karpas. Selderie of peterselie of een ander groen kruid dat niet bitter is. Deze kruiden worden gedoopt in een kommetje met zout water dat helpt om terug te denken aan de tranen die in de slavernij zijn gevloeid.
• Charoset. Appels, noten en wijn worden vermengd tot een zoete pasta. Het herinnert aan de specie die gebruikt werd om bakstenen te maken in Egypte.

Vier beloften

Verder staat er wijn op tafel. Volgens de traditie moet iedereen zeker vier glazen wijn hebben bij de maaltijd. Deze vertegenwoordigen de vier beloften die God gaf voor de verlossing:

• Ik zal u leiden (uit de slavernij van de Egyptenaren),
• Ik zal u verlossen (van de dwangarbeid),
• Ik zal u bevrijden (met mijn uitgestrekte arm),
• Ik zal u aannemen (als mijn volk).

In afwachting van de profeet Elia is er een extra grote wijnbeker. Daarnaast liggen er op tafel drie matses in een speciaal gevouwen servet. Twee matses symboliseren de twee broden die altijd worden gebruikt op shabbat, de derde wordt toegevoegd als het ‘brood der smarten’. Er wordt ook wel gezegd dat de matses de drie klassen van het Joodse volk vertegenwoordigen: de Kohanim, de Levieten en de Israëlieten.

Alle onderdelen van de Pésachmaaltijd herinneren aan de dingen die in de tijd van Mozes zijn gebeurd. Het is bijzonder om te zien dat er een verbinding is tussen het laatste avondmaal dat Jezus met zijn discipelen vierde en Pésach, de Sedermaaltijd. Jezus spreekt over het Nieuwe Verbond en gebruikt de matse en de wijn als symbool voor Zijn lichaam en bloed.