Kerk gebouwd op een Romeinse tempel

Aan de voet van adembenemende watervallen in het landschappelijke natuurreservaat Banias (Noord-Israël), is één van de vroegste kerken in Israël blootgelegd. De zeldzame Byzantijnse kerk uit ongeveer 400 na Chr. was boven op een Romeinse tempel voor Pan gebouwd, de Griekse god waar het natuurpark z’n naam aan ontleend.

De christelijke bouwers van de 4de en 5de eeuw pasten de heidense Romeinse tempel aan om tegemoet te komen aan de behoeften van de betrekkelijk nieuwe godsdienst. Dit zei professor Adi Erlich van de Universiteit van Haifa in een korte Hebreeuwstalige video waarin de vondst werd bekendgemaakt.

Erlich gaat uit van de hypothese dat de kerk gebouwd was om de belangrijke gesprekken tussen Jezus en Petrus in herinnering te houden. Volgens gedocumenteerde bronnen sprak Petrus uit dat zijn leraar de Messias was. Deze gesprekken vonden tijdens Jezus’ leven plaats in het gebied Caesarea Filippi.

Volgens verschillende christelijke tradities is dit gebied de plek waar Jezus Petrus de opdracht gaf om het christelijk geloof te vestigen. Hij sprak daarbij: ‘… u bent Petrus en op deze ‘petra’ (rots=belijdenis) zal Ik Mijn gemeente bouwen… Ik zal u de sleutels van het koninkrijk der hemelen geven…’ (Mattheus 16:18 en 19).

Belangrijk christelijk centrum

Tijdens de publieke bekendmaking van de vondst, kwam naar voren dat de locatie van de opgraving uniek is. Het combineert verschillende natuurlijke zaken: een steile rots, een grot, waterbronnen en een terras dat in oude tijden ontstond doordat een gedeelte van de steile rots afbrak. Op dit verhoogde oppervlak was de tempel gebouwd.

Ehrlich zei dat ongeveer in de derde eeuw voor Chr. de afgoderij rond Pan begon, en wel in de buurt van de grot en een waterbron. De tempel dateerde van ongeveer 20 voor Chr., en vanaf het jaar 320 na Chr. werd het een belangrijk christelijk centrum met een eigen bisschop.

De in hoge mate gestileerde openlucht tempel was versierd met klassieke Romeinse bouwsels en een kleine waterpoel in het midden. Het is bewezen dat dit een tempel voor Pan was omdat op een altaar een inscriptie stond die aan hem gericht was. De oorspronkelijke Romeinse tempelstructuur en architectuur werden gekerstend en veranderd in een kerk.

Christelijke vondsten

Onder de christelijke vondsten waren kleine kruizen die de mozaïekvloer van de kerk versierden. Ongeveer in het midden van de vierde eeuw raakte het kruissymbool wijd en zijd verspreid in de christelijke iconografie na de regering van Constantijn. Een van de nissen waarin mogelijk een beeld van de afgod stond, kreeg een nieuwe bestemming als ‘apsis’, een nis-vormig deel in een kerk.

Ehrlicht vertelde dat er ook een interessante steen was ontdekt. Die steen is versierd met ingegrifte kruizen. Het is heel goed mogelijk dat de kruizen een soort ‘Ik was hier’ graffiti’s van pelgrims waren die ze op de steen graveerden toen ze in de zesde en zevende eeuw de kerk bezochten.

Volgens het persbericht werd de kerk ooit eens getroffen door een aardbeving, maar in de zevende eeuw werd de kerk weer hersteld.

Het hoofd van Israëls Natuur en Parken Autoriteit (erfgoed en archeologie), dr. Jossi Bordowicz, vertelde dat het natuurreservaat Banias vol zit met verbazingwekkende archeologie. Daterend van de Romeinse periode tot voorbij de periode van de kruistochten.

De huidige opgraving die in samenwerking met de Universiteit van Haifa uitgevoerd wordt, is onderdeel van een brede variatie van activiteiten. Deze activiteiten zijn de laatste paar jaar in gang gezet door het hele gebied van Israels Natuur en Parken Autoriteit, zei Bordowicz.

Dit artikel is geschreven door Amanda Borschel-Dan en stond 28 oktober op de website van The Times of Israel. Vertaling: Evelien van Dis.