De foto van rabbijn Daniel Walker in een met bloed bevlekte witte mantel is het beeld geworden dat de mesaanval in Heaton Park vorige maand typeert, waarbij een Syrische man twee Joden doodde buiten een synagoge in Manchester, Engeland.

Collectieve beschuldiging

Maandag blikte Walker terug op de aanval van 2 oktober – de meest recente dodelijke aanslag op Joden in Europa – tijdens een grote conferentie over antisemitisme in Krakau, Polen. Zijn opmerkingen weerspiegelden een groeiend gevoel van onrust onder Joodse leiders, die zeggen dat de Joden in Europa worden geconfronteerd met een toenemende, zelfs existentiële dreiging.

“Ik ben een zeer optimistisch persoon. Dus om eerlijk te zijn, had ik niet echt gedacht dat zoiets zou kunnen gebeuren”, zei Walker tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de European Jewish Association (EJA).

Walker, die naast de voormalige Britse premier Boris Johnson en EJA-voorzitter rabbijn Menachem Margolin zat, merkte niettemin op dat er voorzorgsmaatregelen waren genomen. “Er zijn veel levens gered dankzij de beveiligingsinfrastructuur en de procedures die waren ingesteld”, aldus Walker, die hielp voorkomen dat de aanvaller de synagoge binnenkwam.

Buiten vermoordde de aanvaller Adrian Daulby en Melvin Cravitz, wier nagedachtenis tijdens de conferentie werd geëerd met een Kaddisj-gebed (gebed voor de doden) onder leiding van Walker.

“Toen onze aanvaller nog op de trap stond en ik door het raam naar hem keek, riep hij: ‘Deze mensen vermoorden onze kinderen’,” zei Walker. “Die beschuldiging geldt eigenlijk voor alle Joden in de wereld – dat we op de een of andere manier collectief kinderen vermoorden. Dat is de taal van genocide, de taal van veroordeling.”

Dat sentiment sloot aan bij het centrale thema van de conferentie: de versmelting van anti-Israëlhaat met antisemitisme, een trend die volgens Joodse leiders is versterkt sinds de Hamasaanval op Israël op 7 oktober 2023 en de daaropvolgende oorlog.

Walker zei dat de aanslag in Manchester zijn gevoel van veiligheid heeft veranderd. “Ik heb een paar maanden geleden een doodsbedreiging ontvangen – iemand liet een bericht achter waarin stond dat ik Manchester moest verlaten omdat ik ‘genocide steun’,” zei hij. “Op dat moment lachte ik het weg. Nu lach ik niet meer.”

Zelfverdediging

Het logo van het tweedaagse evenement – een Israëlische vlag met op de davidster het woord Jude, Duits voor ‘Jood’ – deed denken aan de gele badges die Joden tijdens de Holocaust moesten dragen. Margolin opende de bijeenkomst met de mededeling dat de EJA is begonnen met het trainen van rabbijnen in Krav Maga, de Israëlische zelfverdedigingssport.

“Tachtig jaar na de Holocaust denkt de overgrote meerderheid van de Joden weer na over zelfverdediging”, zei Margolin. “Omdat regeringen vandaag de dag hun werk niet doen.” Hij drong er bij de Europese autoriteiten op aan om “Joden tot een beschermde bevolkingsgroep te maken”, vergelijkbaar met de Sami-minderheid in Scandinavië. " Vele duizenden zijn al vertrokken en honderdduizenden zullen volgen“, waarschuwde hij, waarbij hij de crisis ‘existentiëel’ noemde, ”niet alleen voor Joden, maar voor Europa zoals we dat kennen".

De 35-jarige verdachte van de aanslag in Manchester, Jihad al-Shamie, een Brits staatsburger van Syrische afkomst, was op borgtocht vrijgelaten voor vermeende verkrachting toen hij op Jom Kippoer met een auto op voetgangers inreed en begon te steken op gelovigen.

“Elke dag worden we aangesproken, beledigd en bedreigd”, zei Margolin. “Veel Joden houden hun hoofd gebogen. Het is vernederend. Het is een vernedering. Geen enkele burger in Europa zou zo moeten leven.”

Walker vertelde dat zijn jonge dochter langzaam herstelt van het trauma van de aanslag. “Ze wil gewoon dat alles weer normaal wordt”, zei hij. “Maar het ‘normaal’ dat zij kent, is niet goed genoeg. Ik wil niet dat mijn dochter naar school gaat achter grote hekken met bewakers buiten. Ze is er misschien aan gewend, maar ik weiger eraan te wennen”, aldus Walker.

'Joden worden opgeofferd'

Johnson, een conservatief en voormalig burgemeester van Londen, gaf de Labour-regering van de Britse premier Keir Starmer de schuld van het aanmoedigen van antisemieten door haar “valse gelijkwaardigheid” tussen Hamas en Israël.

“Het Verenigd Koninkrijk begon met te zeggen dat we schouder aan schouder met Israël stonden”, zei hij, “maar legde vervolgens een gedeeltelijk wapenverbod op en erkende Palestina voortijdig. Het levert niets op – noch voor Israël, noch voor de Palestijnen.”

De Amerikaanse Joodse activist Harley Lippman, lid van de Amerikaanse Commissie voor het behoud van het Amerikaanse erfgoed in het buitenland, ging nog verder en beschuldigde Europa ervan “zijn Joodse minderheden op te offeren”. Hij zei: “Europa had in de jaren dertig verzoeners, en grotendeels zijn het nu ook verzoeners, onder meer wat betreft de erkenning van ‘Palestina’.”

De conferentie, die mede werd gesponsord door de Maccabi World Union en de Action and Protection Foundation, trok ongeveer 200 gemeenschapsleiders, politici en activisten uit heel Europa, en vond plaats vlak voor de herdenking van de Kristallnacht op 8 en 9 november. Die pogrom in Duitsland en Oostenrijk markeerde het begin van het genocidale geweld van de nazi's.

De deelnemers zouden Auschwitz bezoeken voor een herdenking – het eerste bezoek van Johnson aan deze plek.

Onhoudbaar

Twee overlevenden van de Holocaust, waaronder barones Regina Sluszny uit België, spraken de aanwezigen toe en vertelden hen over hun overleving en hun vastberadenheid om daarover op scholen te spreken. Sinds 7 oktober 2023 zijn haar aanbiedingen om lezingen te geven door sommige scholen afgewezen, onthulde ze.

Sessions benadrukte ook de bedreigingen voor het Joodse religieuze leven, waaronder het verbod op shechitah (koosjer slachten) en pogingen om milah (rituele besnijdenis) te verbieden. Activisten die gekant zijn tegen de aanwezigheid van Joden en moslims in Europa hebben aangedrongen op dergelijke verboden, vaak samen met voorstanders van de vermeende rechten van respectievelijk dieren en kinderen. In België is shechitah al verboden in twee van de drie regio's van het land.

De Belgische premier Bart De Wever veroordeelde in een opgenomen boodschap antisemitisme, maar ging niet in op deze verboden. Zijn partijgenoot Michael Freilich, een Joodse wetgever, prees De Wever later voor het veroordelen van het besluit van een Belgische stad om het optreden van een Israëlische muzikant te blokkeren.

De Hongaarse minister van EU-zaken János Bóka pakte de kwestie van de godsdienstvrijheid direct aan: “Als Joodse gemeenschappen geen besnijdenis of koosjer slachten mogen uitvoeren, hoe serieus zijn we dan over het bevorderen van het Joodse leven?”, vroeg hij.

Tijdens twee dagen van toespraken, gebeden en verzet was de boodschap uit Krakau duidelijk: voor de Joden in Europa wordt het leven steeds onhoudbaarder – en raakt het geduld met de beloften van regeringen op.