Tweestatenoplossing

Yair Lapid, Israëls demissionaire premier, zorgde vorige week voor opschudding onder het Israëlische publiek. Dit deed hij toen tijdens zijn toespraak tot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de zogenaamde tweestatenoplossing voor het Palestijns Israëlische conflict omarmde.

Het laatste decennium hebben de opeenvolgende Israëlische regeringen steeds meer afstand genomen van deze oplossing van het nu honderd jaar oude conflict, omdat het Israëls veiligheid rechtstreeks zou bedreigen. Daaronder was ook de nu demissionaire regering van Naftali Bennett en Lapid, die sinds juni de premier is geworden en het roer van Bennett overnam. Bennett was fel gekant tegen nieuwe onderhandelingen over de tweestatenoplossing en liet na Lapids toespraak weten dat hij het niet met hem eens was.

Vrede met de buren

Lapid zei tijdens zijn toespraak dat Israël niet alleen streeft naar vrede met de hele Arabische wereld, maar ook met de buren in de directe omgeving. Hij sprak hier over de Palestijnse Arabieren.

“Een (vredes)overeenkomst met de Palestijnen, gebaseerd op twee staten voor twee volkeren is het juiste ding voor Israëls veiligheid, de Israëlische economie en voor de toekomst van onze kinderen”, aldus Lapid. De premier beweerde vervolgens dat “een grote meerderheid van de Israëli’s de visie van de tweestatenoplossing ondersteunt” en dat zij slechts één voorwaarde stellen aan het bereiken van vrede met de Palestijnse Arabieren. Die voorwaarde is dat ‘een toekomstige Palestijnse staat vreedzaam zal zijn en dat die niet zal veranderen in een terreurbasis die het bestaan van de Joodse staat bedreigt’.

Voordat we ingaan op deze voorwaarde, is het belangrijk te vermelden dat kort nadat Lapid zijn opmerkingen maakte, er een opinieonderzoek werd gepubliceerd waaruit bleek dat slechts 27 procent van de Joodse Israëli’s de oprichting van een Palestijnse staat steunt. Dus bijna driekwart van de Joodse Israëli’s heeft de visie van een tweestatenoplossing vaarwel gezegd. Dit heeft een duidelijke reden. De Oslo Akkoorden mondden uit in een vier jaar durende terreuroorlog en later in vijf oorlogen tegen Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad in Gaza. Om deze reden heeft een groot deel van het Israëlische publiek zijn mening gewijzigd over vredesbesprekingen met de Palestijnse Arabieren.

Oorlogssituatie

Voorafgaand aan Lapids eerste toespraak tot de Algemene Vergadering van de VN, was de verwachting in Israël dat de premier de gelegenheid zou gebruiken om de wereld in te lichten over de golf van terreur waar Israël sinds maart mee te maken heeft. Er was voor Lapids bezoek aan de VN speculatie over een op handen zijnde nieuwe grote operatie tegen de terreurbewegingen in Judea en Samaria. Dit nadat de situatie in het conflict met de Palestijnse Arabieren de laatste weken meer en meer begon te lijken op wat er gebeurde tijdens de zogenaamde Tweede Intifada, die begon op Joods Nieuwjaar in september 2000.

Er is nu sprake van georganiseerde terreur en er vinden dagelijks aanslagen plaats, in veel gevallen schietaanslagen. Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad zitten achter de nieuwe golf van terreur en hebben in feite de steden Jenin en Nabloes (het Bijbelse Sichem) overgenomen. Daarnaast is er een nieuwe ‘brigade’ actief. Deze groepering bestaat uit radicale jonge Palestijnse Arabieren uit alle facties, waaronder de aan Fatah gelieerde Al-Aqsa Brigades.

Het Israëlische leger (IDF) is op zijn beurt bezig om de operatie ‘Wavebreaker’ uit te breiden en gebruikt nu ook onbemande vliegtuigen om terroristen uit te schakelen. De nachtelijke operaties tegen de terroristen in Judea en Samaria gaan verder onverminderd door. Zelfs overdag worden er nu invallen gepleegd in Palestijnse steden en dorpen.

Tijdens één van die invallen in Jenin in Noord-Samaria brak er afgelopen woensdag een vuurgevecht uit dat uren duurde. Hierbij werden vier Palestijnse terroristen gedood. Jenin staat, zoals wij eerder berichtten, samen met de stad Nabloes in het middelpunt van de IDF-operaties.

Twee van de omgekomen terroristen werden gedood toen zij met een grote bom de arrestatie van een derde terrorist wilden voorkomen. Een IDF-drone maakte opnames van de ontploffing, die plaatsvond toen soldaten het huis van Rahman Hazam wilden binnendringen om hem te arresteren. Rahmans broer Ra’ad was de terrorist die in april dit jaar twee jonge Israëlische mannen doodschoot in een bar in Tel Aviv. Hij werd vervolgens na een klopjacht geliquideerd door de politie.

Het geweld in Jenin begint in toenemende mate te lijken op wat er gebeurde tijdens de Tweede Intifada. Destijds besloot de IDF ook om het vluchtelingenkamp in de stad binnen te trekken en het bestuur ervan tijdelijk overnam. In april 2002 was dit kamp het toneel van een IDF-actie die tien dagen duurde, met als doel de golf zelfmoordaanslagen die Israël teisterde tot stilstand te brengen. Palestijnse woordvoerders beweerden indertijd dat honderden en zelfs duizenden Palestijnse Arabieren waren omgekomen tijdens “een bloedbad” of “slachting”. In werkelijkheid vond er echter geen bloedbad plaats en werden 23 IDF-soldaten gedood terwijl aan Palestijnse zijde 52 doden vielen te betreuren.

Nu leek het beeld in Jenin vorige week op de strijd in 2002, met IDF bulldozers en gepantserde voertuigen die door de stoffige straten van het kamp reden en werden bekogeld met rotsblokken en stenen. Tegelijkertijd brak er een hevig vuurgevecht uit, waar volgens waarnemers ook leden van de veiligheidsdiensten van de Palestijnse Autoriteit (PA) aan deelnamen. Er zijn de afgelopen maand al twee PA-politieagenten gedood tijdens vuurgevechten met de IDF.

Roep om grote militaire actie

Vanwege de situatie zijn er nu veiligheidsexperts die zeggen dat Israël geen andere keus heeft dan het lanceren van een grootschalige militaire operatie, zoals operatie “Protective Wall” uit april 2002. Of het ervan zal komen, zal enerzijds afhangen van de voortgang van de terreurgolf. Anderzijds speelt de opstelling van de Palestijnse Autoriteit ook een rol. Tot nu toe heeft de PA alleen maar olie op het vuur gegooid, met ophitsende kritiek over de Israëlische militaire operaties.

PA-leider Mahmoed Abbas heeft nu echter door dat zijn bewind in gevaar is door de dreiging van een massale IDF-actie. Dit was de reden dat Abbas eind vorige week een serie spoedvergaderingen hield, waarin de anarchie in Jenin en Nabloes centraal stond. Nabloes was bijvoorbeeld ook het terrein van schietpartijen tussen verschillende Palestijnse terreurgroepen in september. Abbas liet ook weten dat hij een einde wil zien aan de deelname van officieren van de PA-veiligheidsdiensten aan het geweld tijdens IDF-acties. Hij loopt daarmee het risico om opnieuw te worden bestempeld als collaborateur met de Israëli’s door Hamas en andere radicale Palestijnse Arabieren.

Aanstaande verkiezingen

Nu de nieuwe Israëlische parlementsverkiezingen dichterbij komen (1 november), lijkt het erop dat de discussie over deze vijfde verkiezingsronde voor het eerst in drie jaar tijd niet slechts meer zal gaan over de positie van ex-premier Benjamin Netanyahu. De huidige terreurgolf en het feit dat Lapid als demissionair premier de ogenschijnlijke dode tweestatenoplossing nieuw leven lijkt te hebben ingeblazen, zijn nu plotseling factoren die een rol kunnen spelen op 1 november.

Netanyahu, die nu oppositieleider is, lijkt zich hier goed van bewust en valt Lapid hierop aan. In een reactie op Lapids VN-toespraak zei Netanyahu dat Lapid Israëls toekomst bedreigt door zwakheid te tonen en door de tweestatenoplossing weer uit de kast te halen. De oppositieleider zei ook dat Lapid de Palestijnse Arabieren weer een podium had gegeven, terwijl door de Abraham Akkoorden juist de Palestijnse kwestie naar de achtergrond was verdwenen.

Nieuwe schietaanslagen

De Palestijnse terreur gaat ondertussen in volle hevigheid door met op zondag twee schietpartijen in Samaria. De eerste schietaanslag op een bus en een taxi liep als door een wonder met een sisser af met slechts lichte verwondingen bij de taxichauffeur. Toen op zondagavond inwoners van Samaria bij het dorp Itamar protesteerden tegen het, in hun ogen, onvoldoende doortastende optreden tegen de terroristen, werden ook zij beschoten. Palestijnse terroristen publiceerden later een video op de sociale media, waarin zij de beelden van de aanslag begroeten met de kreet “Allah HuAkbar” (Allah is groot). Het lijkt er dus op dat de Palestijnse Arabieren niet bereid zijn om aan Lapids voorwaarde voor vrede te voldoen.