Sluiten

Zoeken.

De kerk kan prima zonder Israëltheologie

Door Kees de Vreugd - 

21 september 2018

robert-nyman-442994-unsplash-1024x576

- Foto: Robert Nyman

Het klinkt allemaal heel weloverwogen, nobel en respectvol. Liberale theologie laat iedere traditie in haar waarde – en wil vooral ook in haar eigen waarde gelaten worden. Maar bijna aan het eind komt de aap uit de liberale mouw: “Het christendom heeft op basis van het Nieuwe Testament … belangrijke aanvullingen en correcties op het Oude Testament doorgevoerd” (onderaan blz. 5).

Dus toch… in liberale ogen is het Nieuwe Testament superieur aan het Oude. De liberale kerk moet dan ook wel moreel superieur zijn aan het Jodendom. Alleen al daarom is een heroriëntatie op de Israëltheologie dus inderdaad broodnodig, om dit soort enormiteiten uit de weg te ruimen.

Het fundament is ten diepste dat God zich aan Israël verbonden heeft. Als wij daar vanaf willen, moeten we ons afvragen welke God en welke Jezus wij dienen.

Kerkorde

De kerkorde van de Protestantse Kerk is glashelder over het gesprek met Israël. In artikel I (basisartikel) wordt uitgesproken dat de kerk deelt in de aan Israël geschonken verwachting en (daarom) “geroepen is om gestalte te geven aan haar onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël”. Dat doet zij door het gesprek met Israël te zoeken “inzake het verstaan van de Heilige Schrift, in het bijzonder betreffende de komst van het Koninkrijk van God.”

In Ordinantie 1 (de praktische uitwerking van het basisartikel), artikel 2 wordt dat uitgewerkt: het gaat om de verdieping en verbreding van het inzicht van de kerk in de weg van God met Israël. Dit is de spil. En van hieruit komt alles in zicht, tot en met de bestrijding van antisemitisme en gerechtigheid voor iedereen toe.

Waarom moet de kerk haar inzicht in de weg van God met Israël verdiepen en verbreden?Allereerst wel omdat de kerk in alle fasen van haar geschiedenis altijd weer de synagoge naast zich heeft gevonden. Ze kwam er niet vanaf, en ze komt er niet vanaf. Net zoals de volkerenwereld, door welke religie of ideologie ook gestempeld, niet van het volk Israël afkwam, als afgezonderd in haar midden heeft geduld en nu in herwonnen zelfstandigheid zal moeten accepteren.

Verder omdat wij in Jezus, als Gezondene van de God van Israël, een Joodse man ontmoeten.Verder ook, omdat het heil uit de Joden is. Israël is in dat opzicht als volk en als beschaving geheel eigensoortig en niet in algemene categorieën onder te brengen. De verhouding van de kerk (als gemeenschap van gelovigen uit allerlei volken) tot Israël is dan ook van een uniek karakter, en anders dan de verhouding tot andere volken of religies, omdat deze verhouding bepaald wordt door de gang en de richting van de heilsgeschiedenis.

Onopgeefbaar

Waarom dan ‘onopgeefbaar verbonden’? Toegegeven, de formulering verdient geen schoonheidsprijs. Waar het om gaat is, dat de verbondenheid met Israël wezenlijk behoort tot de identiteit van de kerk. Simpel gezegd: er is geen kerk zonder Israël. Dat is niet alleen historisch zo (de oorsprong van de kerk was een beweging binnen het Jodendom die zich op niet-Joden ging richten).

Dat is ook een bijbels-theologisch gegeven. Jakobus bijvoorbeeld, de leider van de eerste gemeente in Jeruzalem, gaat uit van de voorwaarde dat er altijd een gemeenschap is die de Thora (de wet van Mozes) vervult, m.a.w. de synagoge of het Joodse volk. Gelovige niet-Joden kunnen bij die gemeenschap te rade gaan (vgl. Handelingen 15, met name vers 21). Voor een kerk in de voetsporen van de apostelen is dat dus onopgeefbaar.

Verbonden

Het fundament is ten diepste dat God zich aan Israël verbonden heeft. Zo maakt Hij zijn Naam bekend, in de wereld en aan de volken. Vanuit Zijn verbondenheid met Israël is er zegen voor de volken. Nooit is er gehoord dat Hij dat verbond heeft opgezegd. Als wij daar vanaf willen, moeten we ons afvragen welke God en welke Jezus wij dienen.

kees-de-vreugd-web-150x150

De auteur

Kees de Vreugd

Kees de Vreugd is theoloog en werkt bij Christenen voor Israël waar hij onder meer hoofdredacteur is van het blad Israël en de Kerk.

Doneren
Abonneren
Agenda