Sluiten

Zoeken.

Bijzonder weerzien na 81 jaar gescheiden door de nazi's

Door Adam Eliyahu Berkowitz - 

9 december 2021

bijzonder weerzien

Betty Grebenschikoff (rechts) verenigde zich deze maand in Florida met haar lang verloren beste vriendin, Ana Maria Wahrenberg (links). (Foto: Jennifer Grebenschikoff via CBC Radio)

In 1939 waren de twee hartsvriendinnen Ana Maria Wahrenberg en Betty Grebenschikoff negen jaar oud toen hun families gedwongen werden nazi-Duitsland te ontvluchten. Ze hadden deze pijnlijke beslissing genomen na de pogroms rond Kristallnacht.

Nadat de twee meisjes gescheiden werden, waren ze niet in staat contact met elkaar te onderhouden. Na de verschrikkingen van de Holocaust veronderstelden ze het ergste. Ze geloofden dat hun vriendinnetje uit de kindertijd één van de miljoenen slachtoffers was.

Maar in 1939 nam de familie Grebenschikoff, bestaande uit de ouders en twee dochters, de trein naar Italië. Vandaar betaalden ze smeergeld om op een boot naar Shanghai te komen; dat lukte. Shanghai was de enige open haven in die tijd die Europese Joden zonder visums of paspoorten binnenliet. Zij vluchtten net een paar dagen voordat de Gestapo kwam voor meneer Grebenschikoff. Al hun familie en bezittingen lieten ze achter.

(tekst gaat onder de foto verder)

Ana Maria en Betty. Foto: Jennifer Grebenschikoff

Tijdens WOII werden ongeveer 20.000 Joodse vluchtelingen geïnterneerd door de Japanse autoriteiten in een bepaald afgegrensd gebied in Shanghai. Het stond ook bekend als het Shanghai Getto. In 1948 besloten Betty en haar man te vluchten voor de oprukkende communisten: ze verhuisden naar Australië. En in 1953 verhuisden ze naar Amerika. De vader van Anna Maria was tijdens Kristallnacht gearresteerd. Maar in tegenstelling tot andere Joodse mannen die minder geluk hadden, werd hij na enkele weken weer vrijgelaten. De Wahrenberg familie vluchtte in de tegenovergestelde richting. Zij verkregen visums voor Haïti en reisden naar het Panamakanaal waar zij visums kregen voor Chili. Nadat ze tot na de oorlog in Chili gewoond hadden, vertrokken ze terug naar Duitsland waar ze 13 jaar woonden. Uiteindelijk gingen ze toch weer terug naar Santiago in Chili, waar zij tot op vandaag nog woont.

Verenigd

De twee waren nooit in staat geweest de ander te vinden, omdat ze beiden hun namen hadden veranderd als gevolg van hun multinationale reizen. Maar afgelopen maand november sprak Ana Maria Wahrenberg op een Zoom-conferentie over de Kristallnacht. Een onderzoeker van de Amerikaanse non-profitorganisatie Shoah Foundation vond in bewaarde audiovisuele verhalen van Holocaustoverlevenden bepaalde gelijkenissen in hun getuigenissen. Hij was het die uiteindelijk de twee vrouwen met elkaar in contact bracht.

De twee 91-jarige oude vriendinnen werden verenigd. Via een Zoom-verbinding spraken zij na 81 jaar voor het eerst weer met elkaar. Na de lange scheiding hebben de twee afgesproken om op z’n minst één keer per week online met elkaar te praten. De twee hadden het plan om in Florida bij de Grebenschikoffs in persoon elkaar te ontmoeten met Rosj Hasjana, maar de pandemie maakte dat onmogelijk. Uiteindelijk werd dit plan wel mogelijk en de twee vriendinnen brachten vier dagen met elkaar samen door.

Het was zo’n heerlijk gevoel om mijn vriendin uit onze kindertijd zo dicht bij me te hebben!

“Het was werkelijk ongelooflijk; het was bijna niet echt. Het was zo’n heerlijk gevoel om mijn vriendin uit onze kindertijd zo dicht bij me te hebben,” vertelde Grebenschikoff aan de gastvrouw van een praatprogramma. “We zijn beiden enorm veranderd natuurlijk, maar het was net alsof ik haar gisteren voor het laatst gezien had.” Wahrenberg vertelde aan de Washington Post dat ze bijna precies hetzelfde voelde. “Het was heel erg emotioneel,” zei ze. “Het was alsof we nooit gescheiden waren geweest.”

Op zondagavond 28 november 2021 begon het Chanoekafeest – het vieren van de overwinning van de Makkabeeën over het heidendom. Nadat de menora aangestoken wordt, zingen Joden het traditionele lied Ma’oz Tsur Jesjoeati (Sterke Rots van mijn Heil). Dit lied is geschreven tijdens de Kruistochten en elk couplet noemt wel een van de vijanden van Israël die gedurende de geschiedenis de Joden wilden uitroeien. Hoewel de poging van de Nazi’s niet genoemd wordt in de meeste versies van het lied, zijn er nu verschillende eigentijdse pogingen gedaan om de Holocaust ook in het lied te noemen.

Net zoals de lichten van Chanoeka een hoopvol iets bieden, betekent het opnieuw weer bevriend raken sinds de kindertijd de overwinning van het leven over de dood, liefde over haat en licht over donker.

Dit artikel is geschreven door Adam Eliyahu Berkowitz en stond 28 november 2021 op de website van ISRAEL365 News. Vertaling: Evelien van Dis

Adam-Eliyahu-Berkowitz

De auteur

Adam Eliyahu Berkowitz

Doneren
Abonneren
Agenda