Analyse: de messiaanse drijfveren van Iran in de huidige oorlog in het Midden-Oosten
Door Yochanan Visser -
16 maart 2024
Het front in de Rode Zee is zich aan het ontwikkelen in de richting van een conflict met mondiale proporties.
Het saboteren van internetkabels op de bodem van de Rode Zee voor de kust van Jemen heeft al gevolgen gehad voor het internetverkeer in Afrikaanse landen en kan ook het internet in Europa hinderen. De aanvallen op het internationale scheepsverkeer in de wateren rond Jemen hebben verder ook al mondiale gevolgen en de prijzen van verscheping zijn bijna vervijfvoudigd: van 1200 naar 5500 euro per container die van China naar Europa wordt verscheept. De olieprijzen zijn ook gestegen sinds het begin van de aanvallen van de Ansar Allah-militie (ook bekend als de Houthi's) op het maritieme verkeer in de Rode Zee en de Golf van Aden.
Het Westen probeert nu via luchtaanvallen op Jemen, en via de aanwezigheid van een vloot van oorlogsschepen. het gevaar in te dammen. Tot nu toe zonder noemenswaardig resultaat. In tegendeel: Ansar Allah-leider Abdulmalik al-Houthi legde op vrijdag een verklaring af waarin hij uitbreiding van de agressie tegen het scheepvaartverkeer aankondigde.
Vanaf nu zouden ook schepen in de Indische Oceaan en zelfs in de wateren voor de kust van Zuid-Afrika het doelwit worden van aanvallen door Ansar Allah. De militie testte verder deze week een hypersonische ballistische raket die een bereik heeft van 1500 kilometer en die een grote bedreiging vormt voor de geallieerde oorlogsschepen in het gebied.
Bij dit alles moet worden aangetekend dat Ansar Allah een prominent lid is van de Iraanse verzetsas, die naast de Islamitische Revolutionaire Garde (IRG) van Iran bestaat uit terreurgroepen en milities in Libanon, Gaza, Syrië en Irak alsmede in het hartland van Israël, waar Iran in de Palestijnse stad Jenin een basis heeft. Juist vandaag werd bekend dat officials van Ansar Allah gesprekken hadden gevoerd over betere coördinatie met de Palestijnse terreurbewegingen. Dit was tot nu toe niet gebeurd en het wijst op de groeiende rol van Ansar Allah, dat binnen de Iraanse verzetsas als een divisie van de IRG opereert.
Iran zelf gaf ondertussen een duidelijke waarschuwing aan het Westen over de maritieme oorlog in het Midden-Oosten. Tussen 11 en 15 maart organiseerde de IRG en de Iraanse marine een gezamenlijke oefening met Chinese en Russische oorlogsschepen in de Perzische Golf onder de naam “Veiligheidsverbond 2024”.
In totaal namen 20 volwaardige oorlogsschepen deel aan de oefening, die ook werd bijgewoond door een groot aantal zwaar bewapende speedboten van de IRG. Het Russische medium RTberichtte dat in dit gebied een groot deel van de olieproductie in de wereld passeert op weg naar afnemers in het Westen. Admiraal Nozari van de IRG zei dat de oefening bedoeld was om de “regionale veiligheid te verbeteren” en om “een maritieme gemeenschap te stichten met een gezamenlijke bestemming”.
Het partnerschap tussen Rusland, China en Iran bestaat al langer dan de huidige oorlog, maar juist nu werd deze relatie uitgebreid naar een coöperatie tussen de marines van deze drie wereldmachten. Dit duidt op een Iraans verlangen om de regionale oorlog te veranderen in een mondiaal conflict.
De vraag is waarom Iran deze confrontatie met het Westen juist nu aangaat.
Wat drijft Iran?
Om dat te begrijpen moeten we kijken naar wat Iran en dan met name de IRG drijft. Het is al sinds 1979 bekend dat de Islamitische Revolutie niet beperkt zou blijven tot Iran zelf. Dit werd kort na de coup in 1979 door de inmiddels overleden opperste leider Ayatollah Khomeini met zoveel worden gezegd.
De rol van de IRG was in het begin klein, maar gestadig werd de fanatieke organisatie veranderd in een staat binnen een staat. Dit mondde uiteindelijk uit in de stichting van de Quds Brigade, die belast werd met het exporteren van de islamitische revolutie over de hele wereld. Deze divisie van de IRG overziet de huidige oorlog in het Midden-Oosten en wordt gedreven door een messiaanse ideologie rond het 'einde der tijden'.
Strijd tussen goed en kwaad
Laten we eerst eens kijken naar de islamitische ideologie van de IRG. Het belangrijke sjiitische concept van velayat-e faqih (klerikale heerschappij) en administratieve superioriteit ligt ten grondslag aan het wereldbeeld van de IRG. Hiermee verbonden is de belangrijkste ideologische pijler van het exporteren van de Islamitische Revolutie naar naburige moslimlanden (de zogenaamde Ummah) via wat wordt beschreven als ‘jihad op het pad van God’.
De IRG verwerpt het concept van de natiestaat als een westerse constructie en verdeelt in plaats daarvan gebieden in de wereld tussen de Dar al-Islam (land van de islam) en de Dar al-Kufr (land van ongelovigen). De Ummah moet onder het gezag staan van de imam of, bij diens afwezigheid, van zijn plaatsvervanger (de opperste leider), waardoor pogingen om de Islamitische Revolutie te exporteren worden gelegitimeerd. Een onderzoek van de leerboeken van de IRG onthult ook de manier waarop het de Verenigde Staten (VS) ziet: als een kwaadaardig regime dat vastbesloten is om de wereld te domineren. Dit wereldbeeld beschouwt de VS als de vertegenwoordiging van alles wat kwaad is (jebeh-e batel) en plaatst de Islamitische Republiek Iran aan de kant van al het goede (jebeh-e hagh).
“We moeten de obstakels voor de opkomst van de Mahdi uit de weg ruimen, waarvan de belangrijkste het bestaan van het opslurpende regime van Israël is.”
— Imam Mehdi Taeb
Gekoppeld aan dit idee is de andere belangrijke ideologische pijler van de IRG, namelijk het uitroeien van de staat Israël en het zionisme. Net als andere islamistische ideologieën beschouwt het sjiitisch-islamitische wereldbeeld van de IRG Israël als een onwettige en onderdrukkende entiteit die in het hart van de moslimwereld is opgericht om het Westen in staat te stellen zijn veronderstelde koloniale doelen te bereiken. De “bevrijding” van Palestina door de vernietiging van Israël is één van de belangrijkste doelstellingen van de IRG, en antisemitisme doordringt elk aspect van deze ideologie. De IRG zelf is expliciet geweest over haar identiteit en wat de IRG-leden vertegenwoordigen.
In een publicatie uit maart 2022 getiteld ‘Wat is de identiteit van de Revolutionaire Garde’ werden drie kenmerken geschetst in volgorde van voorkeur: 1) ‘Bewakers van de islam’; 2) “Soldaten van de Velayat (opperste leider)”; en 3) “Opoffering voor het revolutionaire volk.” Wat dit laatste betreft is de IRG duidelijk dat zij het revolutionaire volk dient – namelijk de aanhangers van het regime – en niet de andere Iraniërs.
De Mahdi-doctrine
Als sjiitisch-islamistische macht is het wereldbeeld van de IRG gekoppeld aan het zogenaamde Mahdisme: de terugkeer van de twaalfde door God gewijde sjiitische imam, Muhammad al-Mahdi (of de verborgen imam), die volgens sjiitische moslims werd teruggetrokken in een wonderbaarlijke staat van verborgenheid door God in het jaar 874. Het concept van het Mahdisme is geworteld in de overtuiging dat Imam Mahdi op een dag zal terugkeren om de wereld te verlossen van kwaad en onrecht. Zijn komst zal leiden tot ‘een laatste apocalyptische strijd’ tussen twee legers, waarbij sjiiten geloven dat Mahdi en zijn troepen het kwaad zullen overwinnen.
Ayatollah Khomeini herintroduceerde het concept van de Mahdi na de revolutie in 1979 en maakte zo een einde aan eeuwen van stilte tijdens de verborgenheid van de Mahdi.
In plaats van stilletjes te wachten op de terugkeer van de twaalfde imam, zo betoogde Khomeini, wachtte de twaalfde imam op sjiitische moslims die de wereld op zijn komst zouden voorbereiden. Sjiitische moslims moesten politiek actief worden en een islamitische regering vormen ter voorbereiding op de mondiale revolutie van de Mahdi. Na de Islamitische Revolutie van 1979 zou velayat-e faqih worden verankerd in de Iraanse grondwet en de basis gaan vormen voor de Iraanse staat, waarbij de hoogste leider van Iran zou regeren als plaatsvervanger van de twaalfde imam. Volgens deze interpretatie markeerde de Islamitische Revolutie in Iran de eerste fase vóór de terugkeer van de twaalfde imam.
Khamenei en de Mahdi-doctrine
De voorbereidingen voor de terugkeer van de Mahdi werden serieuzer nadat ayatollah Khamenei in 1989 de opperste leider van Iran werd. Deze verandering werd gevoed door de invloed van ayatollah Mohammed-Taqi Mesbah-Yazdi, een extremistische islamitische geestelijke die een van de belangrijkste voorstanders was van Khomeini's herinterpretatie van de Mahdi-doctrine. Deze invloed begon zich eind jaren negentig te manifesteren, toen Khamenei zijn eigen doctrine rond de Mahdi ontwikkelde. Ter voorbereiding op de terugkeer van de twaalfde imam beweerde de ayatollah dat het noodzakelijk was om een ideale islamitische samenleving te creëren, gebaseerd op de Mahdi doctrine (jaameh-e mahdavi).
Vanaf dat moment begon Iran te werken aan een concreet plan dat werelddominantie beoogde. De oprichting van de Quds Brigade was een belangrijke stap in dit proces en zou er uiteindelijk toe leiden dat Irak en Syrië naast Libanon werden veranderd in Iraanse vazalstaten.
Wanneer we nu kijken naar wat er met Ansar Allah in Jemen gebeurt, dienen we ons te realiseren dat er historische sjiitische geschriften zijn die beweren dat de ontwikkeling van een “hervormingsbeweging in Jemen" één van de definitieve tekenen is van de komst van Imam Mahdi. Deze historische sjiitische geschriften beweren dat “Jemenitische en Iraanse strijdkrachten actie zullen ondernemen om ‘Sufiyani’ (een duivelse macht) te confronteren” en dat na de strijd tegen Sufiyani de heerschappij van Jemen, en de Perzische Golfstaten in handen moet zijn van de Jemenitische strijdkrachten en volgelingen van Imam Mahdi.
Israël en de Mahdi-doctrine
De IRG is onder de invloed van de Mahdi-doctrine steeds meer zijn officiële beleid van het uitroeien van Israël en het zionisme gaan propageren. Hoewel de vernietiging van Israël vanaf het begin het werkdoel van de IRG is geweest, kwam deze vijandigheid -net als bij andere islamitische groeperingen- voort uit de visie van de Joodse staat als een onwettige en onderdrukkende entiteit die het Westen in staat stelde zijn veronderstelde koloniale doelen in de hele moslimwereld te verwezenlijken. Meer recentelijk wordt het bestaan van Israël echter gezien als de “grootste barrière” voor de terugkeer van de twaalfde imam. Volgens de Mahdi-doctrine is een deel van de voorbereiding op de terugkeer van de twaalfde imam het verwijderen van alle obstakels en barrières voor zijn terugkeer, met andere woorden: de vernietiging van Israël.
Tegen deze achtergrond beweren fanatieke geestelijken in Iran, die aangesloten zijn bij de IRG, dat er zogenaamde hadiths (tradities die uitspraken van de profeet Mohammed bevatten) zijn die stellen dat de Joodse staat vernietigd zal worden vóór de komst van de Mahdi. Volgens deze tradities zullen “sjiitische moslims vóór de terugkeer van de Mahdi deelnemen aan een oorlog tegen de Joden. Als zodanig zal de ineenstorting van het Israëlische regime en de zionistische Joden door Iran en de verzetsas plaatsvinden vóór de opkomst van de Mahdi. Dergelijke hadiths beweren zelfs dat de ‘sjiitische oorlog met Israël’ na een wereldoorlog zal plaatsvinden.
Uitroeiing van Israël noodzakelijke stap
Het ideologische geloof dat de uitroeiing van Israël een noodzakelijke stap is voor de terugkeer van de twaalfde imam wordt steeds meer geaccepteerd binnen de IRG. De imam Mehdi Taeb, die tevens een IRG-commandant is, beweerde tijdens een toespraak voor leden van de IRG in 2015: “We moeten de obstakels voor de opkomst van de Mahdi uit de weg ruimen, waarvan de belangrijkste het bestaan van het opslurpende regime van Israël is.”
Deze interpretatie van de Mahdi-doctrine hielp grote aantallen jonge IRG-vrijwilligers, evenals buitenlandse sjiitische strijders, ervan te overtuigen de wapens op te nemen voor de interventie van de Islamitische Republiek in de Syrische burgeroorlog. De ‘laatste strijd met de zionisten’ was daarbij de belangrijkste motiverende factor was voor deze mannen, uit bijvoorbeeld Afghanistan en Jemen, om in Syrië te vechten.
In dezelfde toespraak legde Taeb uit dat de VS er alles aan doet om de veiligheid van het Israëlische regime te waarborgen en dat de Islamitische Republiek er daarom voor moet zorgen dat deze veiligheid wordt vernietigd. In dit kader begrijpen we nu ook waarom de sjiitische milities in Syrië en Irak er alles aan doen om het Amerikaanse leger uit deze landen te verdrijven.
Dit alles is wat Iran drijft in de huidige meervoudige frontenoorlog in het Midden-Oosten.