De arrestatiebevelen zijn nog niet uitgevaardigd en het is onzeker of de berichten juist zijn. De berichten moeten echter serieus worden genomen aangezien het ICC eerder heeft aangegeven dat het Israëlische leiders onderzoekt voor oorlogsmisdaden in Gaza.

De Israëlische premier reageerde boos op de berichten, terwijl politieke leiders in de VS hebben gedreigd met sancties tegen medewerkers van het ICC. De VS is geen partij bij het Statuut van Rome en verzet zich sterk tegen het idee dat het ICC leiders kan vervolgen van landen die geen partij zijn bij het Statuut van het Hof.

De rol van het ICC in het Palestijns-Israëlisch conflict

De rol van het ICC in het Palestijns-Israëlisch conflict is zeer controversieel. Het Hof werd in 2000 opgericht om personen te onderzoeken en te vervolgen voor oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Echter, heeft het ICC alleen bevoegdheden met betrekking tot staten die partij zijn bij het Statuut van Rome. Veel staten (waaronder Israël en de VS) zijn geen partij bij dit verdrag.

De Palestijnen hebben decennialang geprobeerd het Hof in te schakelen om Israëlische leiders te vervolgen. In een omstreden besluit in 2021 concludeerde het Hof dat, hoewel "Palestina" geen erkende staat is volgens de gevestigde principes van het internationaal recht, het feit dat Palestina de status van "niet-lidstaat met waarnemersstatus" heeft bij de VN betekent dat het gerechtigd is om toe te treden tot het Statuut van Rome. Daarom stelt het Hof dat het bevoegd is om Israëli's te vervolgen voor misdaden gepleegd op Palestijns grondgebied, inclusief Gaza.

Israël en vele andere staten betogen dat het Hof geen bevoegdheden heeft over vermeende Israëlische misdaden op Palestijns grondgebied. Volgens ons ondermijnt deze beslissing het fundamentele principe van het Hof, namelijk dat het slechts bevoegdheden heeft die soevereine staten eraan toekennen. Palestina is momenteel zeker geen soevereine staat, en Israël is geen partij bij het Statuut van Rome. Daarom heeft geen van beide het Hof bevoegdheid verleend. Het ICC heeft simpelweg niets te zoeken in Gaza.

Toch heeft de aanklager van het ICC, Karim Khan (een Brits/Pakistaanse advocaat), sinds oktober 2023 publiekelijk verklaard dat het ICC zowel Israëlische- als Hamasleiders onderzoekt en hen zal vervolgen als het vaststelt dat ze misdaden begaan. Het zal dan ook geen verrassing zijn als Khan daadwerkelijk besluit om arrestatiebevelen uit te vaardigen.

Maar zelfs als men erkent dat het Strafhof jurisdictie (rechtsmacht, red.) heeft, zou het uitvaardigen van arrestatiebevelen het Hof op dit moment blootstellen aan kritiek om verschillende redenen.

Kritiekpunten op het Hof

Er is al veel kritiek op het Hof omdat het ineffectief en inefficiënt zou zijn. Met een budget van vele miljoenen dollars en een staf van honderden mensen is het Hof er de afgelopen twintig jaar slechts in geslaagd een handvol veroordelingen te bewerkstelligen. De keuze om zich te richten op Israëlische leiders zal het Strafhof blootstellen aan de bewering dat het een politiek instrument is geworden dat gebruikt wordt door de vijanden van Israël, inclusief het Palestijnse leiderschap, om Israël te delegitimeren en zijn wettelijke militaire doelstelling om de capaciteiten van Hamas te vernietigen, te ondermijnen.

Het ICC heeft alleen de bevoegdheid om op te treden als de nationale rechtbank van de vermeende misdadiger niet bereid of in staat is om een onderzoek in te stellen en te vervolgen (het principe van "complementariteit"). Israël heeft een robuust rechtssysteem en onderzoekt alle vermeende misdaden of wetsovertredingen.

Israël oefent zijn legitieme recht op zelfverdediging in Gaza uit. Hoewel het onvermijdelijk is dat Israëlische leiders en soldaten fouten maken en misschien zelfs het internationaal humanitair recht schenden of zelfs misdaden begaan, is het Strafhof opgericht om alleen de ergste criminelen te vervolgen die opzettelijk de wet aan hun laars lappen en de gruwelijkste misdaden begaan. Er is simpelweg geen bewijs dat de Israëlische regering of haar militaire leiding opzettelijk het internationaal recht schendt.

Het uitvaardigen van een arrestatiebevel zou betekenen dat de aanklager gelooft dat hij sluitend bewijs heeft dat er misdaden zijn gepleegd. Maar het is onmogelijk om vast te stellen dat Israël oorlogsmisdaden of andere schendingen van het internationaal recht begaat. De feiten zijn gewoon nog niet beschikbaar.

Wat het misdrijf genocide betreft, oordeelde het Internationaal Gerechtshof (ICJ) onlangs dat op dit moment niet bewezen kan worden dat Israël genocide pleegt. Andere oorlogsmisdaden kunnen alleen worden bewezen als een rechtbank alle feiten kan onderzoeken.

Integendeel, militaire experts herinneren ons eraan dat Israël in de afgelopen zes maanden meer heeft gedaan om Palestijnse burgers te beschermen dan enig ander leger heeft gedaan in de context van complexe stedelijke oorlogsvoering. Dit is zeer opmerkelijk gezien het feit dat Israël vecht tegen een vijand (Hamas) die opzettelijk het internationaal recht schendt om zo veel mogelijk burgerslachtoffers te maken.

Een interventie van het Internationaal Strafhof op dit moment om Israëlische leiders als oorlogsmisdadigers te bestempelen zal ook averechts werken. Het zal het gedrag van Israël niet veranderen en kan Hamas alleen maar aanmoedigen om te weigeren de gijzelaars vrij te laten.

De oorlog bevindt zich op een kritiek punt

De oorlog in Gaza bevindt zich op een kritiek punt. Israël bereidt zich voor om Rafah in het zuiden van Gaza binnen te vallen om te proberen de resterende Hamasbataljons uit te schakelen die zich schuilhouden in tunnels onder de stad. Israël is ook verwikkeld in complexe onderhandelingen met Hamas over de vrijlating van Israëlische gijzelaars. Buitenlandse diplomatieke functionarissen zoals de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken en de Britse minister van Buitenlandse Zaken David Cameron spraken afgelopen weekend hun hoop uit dat Hamas zou ingaan op het laatste "buitengewoon genereuze" aanbod van Israël voor een gijzelingsdeal waarbij de gevechten 40 dagen zouden worden onderbroken en mogelijk duizenden Palestijnse gevangenen zouden worden vrijgelaten in ruil voor 33 gijzelaars in een eerste fase.

Nog problematischer is dat het criminaliseren van dit conflict onvermijdelijk zal bijdragen aan het verhaal dat Israël en het Joodse volk misdadigers zijn, en zo het vuur van antisemitisme over de hele wereld zal aanwakkeren.

Als het ICC zijn reputatie als onafhankelijk en betrouwbaar tribunaal gebaseerd op de rechtsstaat wil beschermen, zal het geen eenzijdige stappen mogen ondernemen.